Utylizacja eternitu – procedury, wymagania, koszty

Eternit to popularna nazwa azbestowo–cementowych materiałów budowlanych. Najczęściej wykonywano z niego płyty faliste lub płaskie służące jako pokrycie dachów, ale był też stosowany na elewacjach. Azbest zawierały także płytki dachowe, tzw. karo. Lekki, ogniotrwały, prosty w montażu i stosunkowo tani eternit upowszechnił się ponad pół wieku temu, szczególnie na wsiach i w małych miastach.

Dopóki jest nieuszkodzony, nie niesie większego zagrożenia dla zdrowia, problem w tym, że degradacja płyt eternitowych następuje w ciągu 20–50 lat, więc to, co jeszcze zostało na dachach i fasadach oraz wewnątrz budynków jest groźne dla zdrowia i życia.

Azbest to także rury kanalizacyjne i izolacja

Azbestowo–cementowych używano też do produkcji rur wodociągowych i kanalizacyjnych, hydroizolacji, zabezpieczeń akustycznych i przeciwogniowych, tkanin, sznurów, a nawet tektury (materiał izolacyjny oraz do wyrobu uszczelek). Azbestem utwardzano drogi, podwórza, boiska i place zabaw. Wykańczano nim zsypy w wieżowcach, wykonywano osłony kanałów wentylacyjnych i klimatyzacyjnych, elementy ścian działowych, płytki PCV (zawartość włókien azbestowych w wyrobie wynosiła od 25 do 40 %.). Elementy azbestowe bywały też obecne w gospodarstwach domowych – na przykład jako specjalne nakładki na kuchenki chroniące garnki przed przypalaniem.

Azbest jest szkodliwy dla zdrowia. Śmiertelnie!

Włókna azbestowe mogą wywoływać pylicę płuc i nowotwory. Mają średnicę czterokrotnie cieńszą od włosa, po dostaniu się do płuc zanieczyszczają je i trwale uszkadzają. Co roku na choroby powodowane przez wdychanie powietrza, w którym unoszą się azbestowe włókna umiera na świecie ok. 100 tysięcy osób.

Utylizacja azbestu – stan prawny

O szkodliwości azbestu wiadomo od dawna. W Polsce ustawa zakazująca jego stosowania została uchwalona w 1997 roku. Od 1 stycznia 2005 roku obowiązuje całkowity zakaz obrotu i produkcji wyrobów zawierających azbest we wszystkich krajach Unii Europejskiej. A od roku 2009 polskie ministerstwo rozwoju i technologii (wcześniej dawniej ministerstwo gospodarki) realizuje Program Oczyszczania Kraju z Azbestu. Wszystkie wyroby azbestowe mają być usunięte najpóźniej do końca 2032 r. Jego usunięcie to obowiązek właściciela nieruchomości. Jak się do tego zabrać?

Podejrzewasz, że masz wyroby z azbestu – co robić?

Prawo nie mówi, że każda nieruchomość musi mieć potwierdzenie, że jest wolna od azbestu, za wcześnie też na sankcje (zapewne nastąpią po 2032 roku). Ze względów bezpieczeństwa warto jednak zająć się problemem już teraz.

Jeśli podejrzewasz lub wiesz, że posiadasz wyroby wykonane z azbestu, zleć wykonanie ekspertyzy – zajmują się tym rzeczoznawcy budowlani i firmy, które mają uprawnienia do usuwania azbestu.

Ministerstwo rozwoju i technologii zaleca

Na stronie ministerstwa rozwoju i technologii, w zakładce „Usuwanie azbestu” są formularze, które rzeczoznawca powinien wypełnić (lub właściciel posesji z jego pomocą). Można wejść też bezpośrednio, wpisując adres: www.bazaazbestowa.gov.pl.

• Zrób „Ocenę stanu i możliwości bezpiecznego użytkowania wyrobów zawierających azbest”.
• Wypełnij Ocenę w jednym egzemplarzu. Podlicz wynik.
• Wpisz wynik Oceny w „Informację o wyrobach zawierających azbest”.

Wynik Oceny wskaże czy wymagane jest pilne usunięcie wyrobu azbestowego lub jego zabezpieczenie (I stopień pilności), czy konieczna jest ocena wyrobu za rok (II stopień pilności), czy możesz ocenić stan wyrobu za 5 lat (III stopień pilności). Przechowuj Ocenę z dokumentacją miejsca zawierającego azbest, obiektu, urządzenia budowlanego lub instalacji przemysłowej lub z książką obiektu budowlanego.

• Wypełnij „Informację o wyrobach zawierających azbest” w dwóch egzemplarzach.
• Złóż Informację do 31 stycznia: jeśli jesteś osobą fizyczną – w swoim urzędzie gminy lub miasta (wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta), jeśli jesteś osobą prawną – w swoim urzędzie marszałkowskim (marszałkowi województwa).

Utylizacja eternitu – cennik wywozu

Samodzielne usuwanie eternitu jest niedozwolone – żadnej czynności związanej z materiałami zawierającymi azbest nie wolno wykonywać osobiście, w tym: demontażu, składowania, wywozu, utylizacji eternitu zdjętego z dachu czy elewacji.

Należy zatrudnić firmę specjalizującą się w takiej działalności i posiadającą stosowne uprawnienia obejmujące prowadzenie działalności w wyniku której powstają niebezpieczne odpady (wykaz uprawnionych jednostek powinien być dostępny wydziale ochrony środowiska starostwa powiatowego).

Średni koszt usuwania i wywozu eternitu wynosi w Polsce 24,66 zł/m² brutto. W przeliczeniu na wagę wynosi to 350–400 zł za tonę (średni ciężar pokrycia wynosi około 2 ton).

Usuwanie eternitu – dofinansowanie

Są różne możliwości zdobycia dofinansowania na demontaż, pakowanie, wywóz i utylizację eternitu. Przede wszystkim w samorządach, np. w Warszawie można uzyskać stuprocentowe pokrycie kosztów tej operacji, zwykle wynosi ono około 60 proc.

Pieniądze otrzymamy w formie refundacji dopiero po wykonaniu prac i przedstawieniu dokumentów potwierdzających, że cała operacja przebiegła zgodnie z prawem. Dlatego na każdym etapie trzeba zadbać o właściwy przebieg procesu i dokumentację.

Utylizacja eternitu – krok po kroku

Mamy już wybranego wykonawcę z uprawnieniami. Co dalej? Należy trzymać się określonych prawem procedur, które nakładają obowiązki zarówno na właściciela, jak i wykonawcę:

• Nie później niż siedem dni przed rozpoczęciem prac związanych z usunięciem elementów zawierających azbest wykonawca zawiadamia o tym inspektora sanitarnego oraz gminnego inspektora pracy.
• Właściciel nieruchomości zgłasza zamiar usunięcia azbestu właściwemu organowi administracji architektoniczno–budowlanej.
• Przed rozpoczęciem prac wykonawca zabezpiecza teren i oznakowuje go tablicą informującą o wykonywaniu prac związanych z azbestem.
• Pracownicy specjalistycznej firmy usuwającej eternit muszą być ubrani w specjalne kombinezony, maski, kaski itp.
• Powierzchnie zawierające azbest są zwilżane i nasączane specjalnym preparatem, który wiąże włókna, co zmniejsza pylenie. Następnie usuwane, najlepiej w całości (nie mogą być łamane, rzucane itp.), potem szczelnie pakowane w folię polietylenową grubszą niż 0,2 mm.
• Ekipa zajmująca się usuwaniem azbestu wywozi go w workach na składowisko śmieci, które może przyjmować odpady zawierające szkodliwe substancje. Tam jeszcze raz zamyka się eternit w szczelnych opakowaniach, a następnie całość zakopuje. Docelowo na terenie całego kraju takich składowisk ma być 84 (według Programu Oczyszczania Kraju z Azbestu). Na marginesie – również sprzęt i odzież używane podczas usuwania azbestu, a więc także eternitu, muszą podlegać utylizacji z zachowaniem właściwych przepisów.
• Po usunięciu eternitu wykonawca ma obowiązek oczyścić dokładnie teren, również z zapylenia.
• Po ostatecznym zakończeniu prac wykonawca wystawia zaświadczenie potwierdzające przeprowadzenie ich w zgodzie z wymaganiami technicznymi i sanitarnymi, a także oczyściła teren z pyłu azbestowego. Zaświadczenie wraz z rachunkiem są podstawą do ubiegania się o zwrot kosztów.