Ten nocny drapieżca niszczy warzywa w błyskawicznym tempie. Sprawdź, czy turkuć podjadek zagraża Twojemu ogrodowi

Turkuć podjadek (Gryllotalpa gryllotalpa) od lat budzi niepokój wśród ogrodników – nie bez powodu. Jego podziemna działalność może skutkować zniszczeniem rozsady, obumarciem młodych roślin i spustoszeniem w warzywniku. Choć owad ten przez lata był obecny głównie w południowej Polsce, dziś coraz częściej pojawia się także na północy. Czy rzeczywiście zasługuje na miano jednego z najbardziej destrukcyjnych szkodników ogrodu? A może ma też swoje biologiczne zalety?

Jak wygląda turkuć podjadek?

Turkuć podjadek to jeden z największych owadów występujących w Polsce. Dorosłe osobniki osiągają długość do 5–6 cm. Ciało jest masywne, brązowoszare, z charakterystycznymi mocnymi odnóżami przednimi, przekształconymi w narzędzia do kopania – przypominają miniaturowe łopatki. Dzięki nim owad świetnie porusza się pod ziemią, tworząc rozbudowane korytarze.

Cechą charakterystyczną jest także silny aparat gębowy oraz skrzydła – mimo podziemnego trybu życia turkuć potrafi latać. Samce wydają dźwięki przypominające ciche cykanie, które można usłyszeć latem, najczęściej wieczorem. To odgłosy godowe, rozchodzące się przez otwory norki rezonujące jak tuby akustyczne.

Jakie szkody wyrządza turkuć podjadek?

Turkuć nie zjada roślin w sposób bezpośredni, jak np. gąsienice, ale jego żerowanie ma dotkliwe skutki. Przemieszczając się w glebie, podgryza korzenie i podziemne części roślin – szczególnie wrażliwe są:

• warzywa korzeniowe: marchew, pietruszka, burak, seler,
• młode rośliny kapustne, sałata i rozsada pomidorów, papryki, ogórków, dyniowatych,
• kwiaty cebulowe i byliny, takie jak dalie, lilie czy tulipany.

Silnie uszkodzone korzenie nie spełniają swojej funkcji, co skutkuje więdnięciem, zahamowaniem wzrostu, a często całkowitym obumarciem rośliny. Problem dotyczy zwłaszcza młodych sadzonek – ich system korzeniowy jest zbyt słaby, by zregenerować się po ataku.

Turkuć podjadek jest jednym z najgroźniejszych glebowych szkodników upraw ogrodniczych i warzywniczych w Polsce, szczególnie w gospodarstwach ekologicznych, gdzie nie stosuje się chemicznych metod ochrony roślin.

Cykl życia i aktywność – kiedy turkuć jest najbardziej groźny?

Turkuć zimuje głęboko w glebie – nawet na głębokości 1 metra. Wiosną, wraz ze wzrostem temperatury gleby powyżej 10°C, zaczyna żerować. Samice składają jaja (do 300) w specjalnie przygotowanych komorach. Po około 3 tygodniach wykluwają się larwy, które również żerują na korzeniach. Rozwój do postaci dorosłej trwa nawet 2–3 lata, w zależności od warunków siedliskowych.

Największą aktywność obserwuje się od maja do lipca, ale turkucie są aktywne także we wrześniu, przed zejściem do zimowisk. Ich aktywność przypada głównie na wieczory i noce – w dzień pozostają pod ziemią.

Jak skutecznie zwalczać turkucia podjadka?

Zwalczanie turkucia nie jest proste – owad chroni się w glebie, a jego populacje mogą być trudne do zlokalizowania. Najskuteczniejsze są metody łączone:

1. Pułapki z obornikiem – jesienią warto rozłożyć w ogrodzie płytkie doły wypełnione końskim lub bydlęcym obornikiem. Turkucie chętnie zimują w ciepłej materii organicznej. W grudniu–styczniu pułapki należy odkopać i usunąć owady mechanicznie. To metoda ekologiczna i skuteczna, rekomendowana przez specjalistów.

2. Zagęszczanie gleby wokół sadzonek – turkucie preferują luźną, pulchną glebę. Utrudnienie im przemieszczania się mechanicznie ogranicza ich obecność. Warto mocno ugniatać glebę przy sadzeniu rozsady.

3. Biologiczne środki ochrony – na rynku dostępne są środki zawierające nicienie owadobójcze z rodzaju Steinernema, np. preparat Nemaplus. Nicienie pasożytują na larwach turkucia, wnikając do ich ciała i powodując śmierć w ciągu kilku dni.

4. Wabiki z piwa i ziemniaków – choć mniej skuteczne niż pułapki z obornikiem, prowizoryczne pułapki – np. połówki ziemniaków lub słoiczki z piwem zakopane w ziemi – mogą zwabić turkucie, szczególnie młode larwy.

5. Deska położona na ziemi – turkucie, podobnie jak ślimaki, szukają wilgotnych, ciemnych i chłodnych miejsc do odpoczynku w ciągu dnia, zwłaszcza latem. Gładka deska położona na ziemi (np. na trawniku, rabacie czy grządce warzywnej) tworzy idealne mikrośrodowisko dla tych owadów. W ciągu nocy wychodzą żerować, a o świcie chowają się pod deskę, gdzie możemy je łatwo znaleźć i usunąć ręcznie lub w inny sposób unieszkodliwić.

Czy turkuć podjadek ma jakiekolwiek zalety?

Choć w ogrodzie użytkowym turkuć podjadek jest jednoznacznie traktowany jako szkodnik, z ekologicznego punktu widzenia jego rola nie jest całkowicie negatywna. Owady te:

• regulują liczebność innych owadów glebowych, w tym larw chrabąszczy i drutowców,
• poprawiają napowietrzenie gleby poprzez kopanie korytarzy – podobnie jak dżdżownice,
• stanowią pokarm dla ptaków i ssaków owadożernych, np. jeży i ryjówek.

Jednak bilans ich obecności w warzywniku jest zdecydowanie ujemny – zyski ekologiczne nie rekompensują strat w uprawach.

Podstępnie niszczy korzenie!

Turkuć podjadek to jeden z najtrudniejszych przeciwników w ogrodzie – skryty pod ziemią, działa podstępnie i skutecznie niszczy korzenie roślin. Choć jego obecność może mieć marginalne korzyści ekologiczne, w praktyce ogrodniczej dominują szkody. Dlatego warto regularnie kontrolować glebę, stosować pułapki biologiczne i reagować, zanim owad się rozmnoży. Skuteczna walka z turkuciem wymaga konsekwencji, wiedzy i cierpliwości – ale możliwa jest bez sięgania po środki chemiczne.