Nocą coś turkocze w ogrodzie, a rośliny więdną? Chwyć butelkę i wylej do norki – szkodnik sam wyjdzie
Niepozorne kopczyki ziemi, dziwne nocne odgłosy i żółknące liście? To mogą być objawy obecności jednego z największych szkodników ogrodowych – turkucia podjadka. Jak go rozpoznać i wypłoszyć z ogrodu, zanim zniszczy grządki? Pomaga prosty domowy sposób z butelką i wodą – poparty zarówno doświadczeniem ogrodników, jak i wiedzą biologiczną.
Czym jest turkuć podjadek i dlaczego sieje spustoszenie w ogrodzie?
Turkuć podjadek (Gryllotalpa gryllotalpa) to duży owad z rzędu prostoskrzydłych, naturalnie bytujący w wilgotnych siedliskach – torfowiskach, brzegach rzek, ale coraz częściej także w ogrodach. Dorasta nawet do 6 cm długości, ma silne przednie odnóża przystosowane do rycia w glebie i prowadzi podziemny tryb życia. Podobny jest trochę do miniaturowego kreta, stąd jego angielska nazwa to mole cricket, czyli kreto-świerszcz. Żywi się korzeniami roślin, powodując ich więdnięcie, żółknięcie, a w efekcie zamieranie.
Gatunek ten znajduje się w Polsce pod częściową ochroną gatunkową (do 2014 roku był chroniony całkowicie), ale w uprawach przydomowych jest traktowany jako poważny szkodnik.
Jak rozpoznać obecność turkucia? Słuch może być ważniejszy niż wzrok
Turkucia bardzo trudno zauważyć, bo przebywa niemal wyłącznie pod ziemią. Charakterystyczne są:
- niewielkie, nieregularne kopczyki ziemi (podobne do kretowisk, ale mniejsze),
- zamierające rośliny cebulowe i bulwiaste (np. dalie, mieczyki, tulipany),
- nagłe więdnięcie siewek i rozsady warzyw.
Jednak najbardziej niezwykłym sygnałem jego obecności są nocne dźwięki – przypominające turkot, skrzeczenie lub buczenie. To tzw. strydulacja – dźwięki wydawane przez samce w okresie godowym (maj–lipiec), poprzez pocieranie skrzydeł. Słychać je szczególnie dobrze wieczorem i nocą, zwłaszcza w wilgotne dni.
Ekologiczne i skuteczne metody – jak wypłoszyć turkucia podjadka?
Zwalczanie turkucia chemicznie jest niezalecane – ze względu na ryzyko skażenia gleby i śmierć organizmów pożytecznych. W praktyce ogrodniczej i entomologicznej skuteczne są metody mechaniczne i biologiczne:
1. Metoda butelkowa – woda i płyn do naczyń
Zlokalizuj norkę turkucia (zazwyczaj w pobliżu kopczyków ziemi). Wlej do niej roztwór przygotowany z:
- 7 litrów letniej wody,
- 70 ml neutralnego płynu do naczyń (bez silnych detergentów).
Roztwór oblepia aparat oddechowy owada i wypiera powietrze z nory – turkuć wychodzi na powierzchnię, gdzie można go złapać i usunąć z ogrodu. Metoda ta jest skuteczna i nieinwazyjna dla gleby i roślin.
2. Stukanie w ziemię i drgania
Turkuć jest bardzo wrażliwy na wibracje – z tego powodu reaguje panicznie na stukanie kijem w ziemię w pobliżu nor. Wstrząsy działają odstraszająco i mogą zmusić owady do opuszczenia swoich kryjówek. Dlatego turkucie raczej unikają ogrodów, w których są krety, koty i psy, którym pozwala się kopać w ziemi.
3. Rośliny odstraszające – mięta, czosnek, aksamitki
Sadzenie roślin o intensywnym zapachu (czosnek, mięta pieprzowa, aksamitka) w pobliżu grządek może ograniczyć żerowanie turkucia – jego czuły narząd węchu nie toleruje niektórych związków lotnych obecnych w tych roślinach.
Czy turkuć jest groźny dla ludzi?
Turkuć podjadek rzadko wychodzi na powierzchnię, a jeszcze rzadziej ma kontakt z człowiekiem. W sytuacji zagrożenia może jednak ugryźć, co może powodować lekki ból – podobny do uszczypnięcia. Nie jest to owad jadowity, ale ze względów ostrożności należy unikać kontaktu, zwłaszcza jeśli w ogrodzie przebywają dzieci. W pojedynczych przypadkach stwierdzano u turkuci obecność bakterii Clostridium tetani – odpowiedzialnych za tężec – dlatego zawsze po pracy w ogrodzie należy myć ręce.