Weterynarze ostrzegają: jemioła jest groźna dla twojego pupila! Co musisz wiedzieć przed świętami

Jemioła od wieków pojawia się w legendach, przesądach i świątecznych dekoracjach. W Polsce kojarzy się przede wszystkim z zapewnianiem domowi szczęścia, ochrony oraz… obowiązkowymi świątecznymi pocałunkami. Jej kuliste, zielone pędy i białe owoce od pokoleń dekorują mieszkania w okresie Bożego Narodzenia.

Ale czy jemioła jest bezpieczna dla naszych psów i kotów? Ekspertka z ASPCA, dr Tina Wismer, wyjaśnia, że nie zawsze — a toksyczność zależy od gatunku jemioły.

Dlaczego jemioła może być toksyczna?

Jemioła to roślina półpasożytnicza – żyje na drzewach, głównie liściastych. Jednak w zależności od tego, gdzie rośnie i do jakiego gatunku należy, jej toksyczność może się znacząco różnić.

Najczęściej spotykamy dwa gatunki jemioły:

1. Jemioła europejska (Viscum album)

To właśnie ta roślina jest tradycyjnie używana w Polsce. Ma długą historię w medycynie ludowej, ale również wypadki umiarkowanych i ciężkich zatruć.

Choć w badaniach testuje się jej właściwości przeciwnowotworowe, nie wolno podawać jej zwierzętom — jej składniki mogą hamować podziały komórkowe, ale są też trujące.

2. Jemioła amerykańska (Phoradendron serotinum)

Częściej występuje w USA. Ma podobny wygląd, jednak jest mniej toksyczna. Nadal może powodować nieprzyjemne objawy, jednak dopiero po większym spożyciu.

Jaka jemioła najczęściej występuje w Polsce i dlaczego jest trująca?

W Polsce naturalnie występuje jemioła pospolita, czyli jemioła europejska (Viscum album). To właśnie ten gatunek widzimy na drzewach w parkach, ogrodach i sadach — tworzy charakterystyczne, kuliste kępy wysoko na konarach brzozy, topoli, lipy czy jabłoni. Jest to roślina półpasożytnicza, co oznacza, że pobiera wodę i składniki mineralne z drzewa–żywiciela, ale sama prowadzi fotosyntezę. Tradycyjnie to właśnie Viscum album trafia do polskich domów jako dekoracja bożonarodzeniowa.

Jemioła europejska jest jednak bardziej toksyczna niż amerykańska, często opisywana w literaturze jako roślina o działaniu silnie biologicznym. Zawiera przede wszystkim lektyny (viscumin) i toksyczne białka, które mogą zaburzać pracę komórek i układu nerwowego. Największe stężenie tych substancji znajduje się w liściach oraz pędach, nieco mniejsze — w białych jagodach. Po zjedzeniu może powodować u psów i kotów objawy takie jak wymioty, apatia, ból brzucha, a w cięższych przypadkach spowolnienie pracy serca. Mimo że zatrucia ciężkie zdarzają się rzadko, jemioła europejska wymaga ostrożności, zwłaszcza w domach, gdzie mieszkają ciekawskie zwierzęta.

Typowe objawy zatrucia:

• wymioty
• biegunka
• ślinotok
• bardzo niski puls (rzadko)
• trudności z oddychaniem
• senność
• spowolnienie pracy serca

Uwaga na sztuczne owoce!
Często spotykana „jemioła dekoracyjna” ma plastikowe lub styropianowe jagody — ich połknięcie może być dla zwierzęcia równie niebezpieczne jak toksyny rośliny.

Jemioła w polskich tradycjach — magia, ochrona i… pocałunki

W polskich domach jemioła to symbol:

• szczęścia domowego,
• ochrony przed złymi duchami,
• płodności,
• pojednania i zgody.

Tradycja wieszania jej w wejściu lub nad stołem jest wciąż żywa. W wielu regionach dawano ją młodym parom jako wróżbę pomyślności.

A pocałunek pod jemiołą?

Zwyczaj całowania się pod jemiołą przywędrował do nas z Anglii i Skandynawii, ale tak mocno wpisał się w świąteczną tradycję, że większość Polaków uważa go za „nasz”. W folklorze wierzono, że pocałunek przynosi szczęście i trwałą miłość.

Jak dekorować jemiołą bezpiecznie dla psa i kota?

• Umieszczaj jemiołę wysoko, poza zasięgiem ciekawskich pyszczków.
• Jeśli masz kota — pamiętaj, że kot dosięgnie prawie wszędzie.
• Najbezpieczniejsza opcja: jemioła za szybą (np. w wiszącej gablotce, kloszu lub na balkonie).
• Wybieraj dekoracje bez luźnych, plastikowych jagód.
• Po zakończeniu świąt wyrzuć jemiołę — wyschnięta również może być groźna.

Bezpieczne rośliny świąteczne dla zwierząt

Jeśli nie chcesz ryzykować, zamień jemiołę na:

• grudnik / kaktus Bożonarodzeniowy (Schlumbergera buckleyi) – bezpieczny według ASPCA
• poinsecję – wbrew mitom nie jest śmiertelnie trująca, co najwyżej drażniąca

Uwaga: odmiana grudnuika Thanksgiving cactus (Schlumbergera truncata) czasem powoduje łagodny rozstrój żołądka u psów i ataksję u kotów.

Co zrobić, jeśli zwierzę zjadło jemiołę?

1. Zachowaj spokój.
2. Usuń resztki rośliny z pyszczka.
3. Obserwuj objawy przez kilka godzin.
4. Skontaktuj się z weterynarzem.

Szybka reakcja to klucz do bezpieczeństwa.