Jak zaprojektować oświetlenie w łazience? Porady, pomysły, inspiracje

Łazienka jest zwykle pomieszczeniem niedużym i wielofunkcyjnym, często bez okna, więc sztuczne oświetlenie musi sprawdzić się w różnych sytuacjach – inne będzie potrzebne do sprzątania łazienki, inne do pielęgnacji twarzy, jeszcze inne pomoże nocą odnaleźć drogę do toalety. A jeszcze mamy takie aspekty jak budowanie nastroju i podkreślenie elementów wystroju.

Parametry źródeł światła

Przed przystąpieniem do projektowania oświetlenia łazienki należy zapoznać się z podstawowymi pojęciami i oznaczeniami parametrów źródeł światła.

• Temperatura barwowa podawana jest w Kelvinach. Światło ciepłe ma temperaturę barwową poniżej 3300 K, zimne – powyżej 5000 K. Im więc niżej w skali, tym bardziej żółty będzie odcień światła białego. Dla porównania – temperatura barwowa światła świecy ma 1800 K, przy wschodzie i zachodzie słońca wynosi ona ok. 3000 K, neutralna barwa biała to 3300 K – 4000 K.
• Współczynnik oddawania światła, czyli CRI (od angielskiego colour rendering indeks) wyrażany w Ra. Liczba z przedziału od 0 do 100 określa, jak dobrze postrzegane są barwy oświetlonych przedmiotów. Im wskaźnik jest wyższy, tym bliżej ideału, czyli naturalnego światła słonecznego.
• Współczynnik wodoodporności IP – pierwsza cyfra oznacza stopień ochrony przed ciałami stałymi (skala od 0 do 6), druga stopień ochrony przed cieczami (skala od 0 do 9). Im wyższe wartości, tym lepiej.
• Współczynnik wodoszczelności IPX wyrażany jest w ośmiopunktowej skali. Im wyższa cyfra, tym większa wodoszczelność. Lampy montowane w odległości 60 cm od wanny i kabiny muszą mieć stopień ochrony stopień ochrony IPX4, montowane dalej IPX5, a bezpośrednio nad wanną lub kabiną – IPX7.
• Można też spotkać się z oznaczeniami OB, to klasa wodoszczelności Over Board (skala od 1 do 5, przy czym nawet 1 oznacza całkowitą ochronę przed spryskiwaniem i zachlapaniem wodą z różnych kierunków z natężeniem do 10 litrów na minutę, 1 OB równa się więc IPX 4).

Jakie są rodzaje źródeł światła?

Aby dobrze dobrać oświetlenie w łazience należy też zapoznać się rodzajami źródeł światła. Różnią się rodzajem światła, wydajnością, trwałością, a często także sposobem montażu.

• Świetlówki kompaktowe, nazywane żarówkami energooszczędnymi. Zużywają zdecydowanie mniej energii niż tradycyjne żarówki, a ich żywotność jest o wiele dłuższa (do 15000 godzin), jest jeden warunek – większość świetlówek kompaktowych nie powinna być umieszczana w zamkniętych oprawach, bo to sprawia, że krócej działają. Świetlówki kompaktowe zwykle mają temperaturę barwową zbliżoną do zwykłej żarówki (2700 K) lub do światła dziennego (6400 K).
• Halogeny niskonapięciowe zasilane napięciem 6, 12 lub 24 V (do pomieszczenia o podwyższonej wilgotności polecane są halogeny 12 V). Wymagają instalacji transformatorów. Uwaga na kąt rozsyłu światła, często jest szeroki, co jest zaletą, gdy chcemy oświetlić dużą powierzchnię, ale utrudni oświetlenie punktowe.
• Żarówki halogenowe wysokonapięciowe (230 V) nie potrzebują dodatkowych transformatorów. Dają światło ciepłe. Są wrażliwe na odchylenia napięcia. Halogeny mają żywotność do 5000 godzin pracy. Występują również w wersjach energooszczędnych.

• LED, lampy diodowe. Są energooszczędne, trwałe i odporne. Mogą występować w różnych formach (taśmy, żarówki ledowe i z tradycyjnym gwintem) oraz wymagać różnego napięcia od niskiego po 230 V. Dają każdy rodzaj światła. Można kupić LED–y o wysokich współczynnikach wodoszczelności i wodoodporności, zatopione w żelowych osłonach, do stosowania nawet pod prysznicem.
• Zwykłe żarówki zasilane napięciem 230V emitują przeważnie ciepłe, żółtawe światło. Są energochłonne, mają krótką żywotność. Systematycznie wycofywane są z użycia.

Oświetlenie górne całej łazienki

Powinno być mocne i równomierne. Ważne jest nie tylko podczas korzystania z łazienki, ale przede wszystkim – podczas jej sprzątania.Jakie oprawy sufitowe wybrać? Lampy wiszące, choć efektowne, zarezerwowane są do wnętrz bardzo wysokich, powyżej trzech metrów. Można wtedy skontrastować minimalistyczny wystrój łazienki z kryształowym żyrandolem albo całe wnętrze urządzić w stylu glamour. Ale to wyjątki. Zwykle wnętrza są niższe i trzeba dobrać taką oprawę, której nawet najwyższy domownik nie zaczepi, jeśli podniesie obie ręce. Jako górne źródło światła pozostają więc plafony, kule umieszczone blisko sufitu i oświetlenie punktowe umieszczone w podwieszanym suficie.

Oświetlenie lustra przy umywalce

Lampy nad lustrem są popularne, ale najczęściej nie dają dobrego oświetlenia – na twarzy tworzą się cienie, trudno się w takim świetle ogolić, zrobić makijaż czy wykonywać zabiegi pielęgnacyjne. Jeśli nie ma wyjścia i światło musi znaleźć się nad lustrem, niech będzie rozproszone, np. zamknięte w mlecznej kuli. Dobrym rozwiązaniem są kinkiety umieszczone po obu stronach lustra w odległości 10–15 cm od niego, lekko powyżej linii wzroku. Ważne, żeby światło padało na twarz, było równomierne i rozproszone. A najlepsze efekty daje oświetlenie LED zintegrowane z taflą lustra – nic dziwnego, że podobnego oświetlenia używają instagramerki, by dobrze wyglądać w kamerze. Jakie źródła światła są odpowiednie do oświetlenia lustra? Żeby kolory wyglądały naturalnie, powinny mieć temperaturę barwową ok. 5500 K oraz współczynnik oddawania barw co najmniej 85 Ra (CRI). Natomiast właściwe natężenie światła to 500–1000 luksów. A w przypadku oświetlenia ledowego odpowiednia będzie neutralna temperatura barwowa, ok. 4000 K.

Oświetlenie stref wanny i prysznica

W większych łazienkach warto zadbać o oświetlenie strefy kąpielowej. W dobrym świetle łatwiej wykonywać zabiegi pielęgnacyjne, jest też bezpieczniej. I nie zapominajmy o osobach, które czytają w wannie! W jaki sposób to zrobić? Można zainstalować nad wanną dodatkowo światło boczne, np. kinkiety o odpowiednich parametrach wodoodporności i wodoszczelności, umieścić żarówki LED lub halogeny w podwieszanym suficie lub, podkreślić taśmą LED architektoniczne detale w pobliżu wanny. Także prysznic może wymagać osobnego oświetlenia. Do wyboru mamy oczko świetlne nad kabiną, zaakcentowanie taśmą LED np. półki wnękowej pod prysznicem lub wejścia do kabiny walk–in. Można też zdecydować się na punkty świetlne przy podłodze lub prysznic z funkcją chromoterapii.

Oświetlenie dekoracyjne i pomocnicze

W stylowych łazienkach odpowiednie będą kinkiety, na przykład takie jak do oświetlania obrazów (można ich użyć do podświetlenia dekoracji ustawionej w niszy). W nowoczesnych łazienkach (ale takie elementy wprowadza się również do klasycznych) dominują podświetlenia LED zasilane prądem stałym 12 V. Ich zaletą jest nie tylko atrakcyjny wygląd, energooszczędność (choć cena, jaką trzeba zapłacić za takie oświetlenie jest dość wysoka, rekompensuje ją niezwykła trwałość), ale również to że można je instalować w miejscach, gdzie nie wolno umieszczać źródeł światła wymagających prądu przemiennego 230 V. Listwy z diodami LED mogą podkreślić linię wanny, prysznica lub detali architektonicznych, np. niszy w ścianie czy na obrzeżu podwieszanego sufitu. Umieszczone pod wiszącą szafką dodadzą całej aranżacji lekkości. Coraz częściej stosuje się oświetlenie funkcyjne nocne – pozwalające na bezpiecznie korzystanie z łazienki gdy jest ciemno (gdy na przykład nie chcemy się rozbudzać lub przeszkadzać innym), montuje się je zwykle w linii tuż nad podłogą tak, by prowadziły od drzwi do toalety.

Sterowanie światłem w łazience

Instalację elektryczną w łazience warto podzielić na odrębne obwody – umożliwi to niezależne włączanie światła górnego/ogólnego, funkcyjnego i dekoracyjnego. Dodatkowo, wiążąc je z systemem smart home (to coraz popularniejsze i coraz tańsze rozwiązania) będzie można sceny świetlne programować i sterować nimi z poziomu smartfona. Dla tradycjonalistów – panel na ścianie.