Co to jest lamperia?
To dekoracja ścienna, która historycznie była po prostu ozdobną okładziną, czasem pokrywającą część ściany, czasem całą. Dopiero w XIX wieku ukształtowała się definicja lamperii jako dekoracji sięgającej tylko do pewnej wysokości, przy czym lamperią nazywano również niskie cokoły.
Tradycyjna lamperia, prócz walorów estetycznych miała też kilka funkcji praktycznych – zabezpieczała ścianę przed zniszczeniem, izolowała od przeciągów, odbijała promieniujące z kominków ciepło, dzięki czemu było równomierniej rozprowadzane.
W latach PRL utarło się myśleć o lamperii jako o zabezpieczeniu ściany w miejscach publicznych – w szkołach, urzędach, przychodniach, na korytarzach i klatkach schodowych. Malowano je farbą olejną, najczęściej w mdłych seledynowych lub żółtych odcieniach. Nic dziwnego, że musiało minąć trochę czasu, żebyśmy znów zaczęli ją lubić. Dziś lamperia wygląda zupełnie inaczej! Jakie są rodzaje lamperii?
Lamperia malowana farbą
To najbardziej rozpowszechniony sposób wykonywania lamperii – dolną część ściany maluje się w innym kolorze, na ogół ciemniejszym niż kolor powyżej. Linia odcinająca obie barwy może być ostra jak żyletka, ale bywają również lamperie o nieregularnej krawędzi. To mogą być artystyczne ślady wałka, bardzo modne przejście gradientowe, czyli ombre na ścianie (trudne do wykonania) lub określony wzór, np. linia horyzontu, zarys domów itp.
Takie lamperie najczęściej spotyka się w pokoju dziecięcym. Dobrym pomysłem jest zastosowanie farby tablicowej, pamiętając o odpowiednim zabezpieczeniu podłogi (może to być rynienkach jak w starych szkolnych tablicach).
Ostatni wnętrzarski hit to malowanie lamperii nie tylko na dolnej części ścian, ale i na drzwiach i meblach.
Lamperia angielska
Nazywana również wainscot – szalenie modna! Oryginalnie wykonywano ją z drewna dębowego, później zastąpionego drewnem drzew iglastych (głównie sosna zwyczajna i świerk pospolity). Lamperia angielska charakteryzuje się tym, że najczęściej jest trójwymiarowa, zdobią ją regularnie umieszczone płyciny, prostokątne lub kwadratowe.
Takie lamperie kojarzone są głównie z XVII i XVIII–wiecznym wystrojem wnętrz, architekturą georgiańską i wiktoriańską w Wielkiej Brytanii i jej międzynarodowymi rówieśnikami. Początkowo drewno miało ciemne wybarwienie, a ponieważ bywało, że wykładano nim również sufity – wnętrza miały ponury charakter.
Dlatego zaczęto ożywiać je, stosując nad lamperiami wzorzyste tapety (duże, barwne kwiaty, tak charakterystyczne dla epoki królowej Wiktorii są znów modne!), a same lamperie malować.
Jaką wysokość ma lamperia angielska? We współczesnych wnętrzach najpopularniejsze są dwa rozmiary – niska, na 1/3 wysokości ściany oraz wysoka do 2/3 wysokości ściany.
Jak wykonać boazerię angielską?
Tradycyjna okładzina stolarska kosztuje dużo pracy i pieniędzy. Na szczęście jest inny sposób! Na gładkiej ścianie układa się z listewek wzór płycin, a całość maluje na kolor jednolity lub kontrastujący z górną częścią ściany.
Lamperia w stylu francuskim
Taka lamperia nazywa się boiserie. To misternie zdobiona boazeria, która stała się popularna w drugiej połowie XVII wieku, a w wieku XVIII była wręcz obowiązkowa w modnych wnętrzach. Boiserie były rzeźbione w drewnie i płynnie przechodziły w gipsową sztukaterię powyżej.
Francuskie panele nie ograniczały się jedynie do ścian, były również używane do ozdabiania drzwi, ram, szafek i półek. Standardem było instalowanie luster w rzeźbionych lamperiach, zwłaszcza nad kominkiem. Także obrazy były umieszczane w ozdobnych boazeryjnych boksach.
Na ociekające złotem boiserie można sobie popatrzeć w Luwrze, ale mieszczaństwo po wielkiej przebudowie Paryża, która miała miejsce w połowie XVII wieku polubiło skromniejszą wersję zdobień. Co więcej zaczęło je redukować (ze względu na koszty), tak że ostatecznie to, co kojarzymy jako francuską boazerię jest... imitującą ją gipsową sztukaterią. Ale jakże uroczą!
Lamperie w stylu francuskim są bardzo modne we wnętrzach historycznych lub na takie stylizowanych, często zresztą można usłyszeć określenie, że mieszkanie jest urządzone w stylu francuskiej kamienicy.
Gipsowe zdobienia ciągnione tradycyjną metodą są pracochłonne i kosztowne, podobnie jak w przypadku lamperii angielskich można je zastąpić tańszym i łatwiejszym rozwiązaniem, wykorzystując gipsaturę, czyli styropian dekoracyjny.
Lamperia po skandynawsku
Takie lamperie są dość wysokie, sięgają nieco ponad połowę ściany, często płynnie przechodzą w zabudowę meblową (w tradycyjnych kuchniach popularne były skrzyniowe łóżka, szczególnie pożądane zimą, gdy pomieszczenie to było jedynym ogrzewanym miejscem w domu; poza sauną oczywiście).
Lamperie we wnętrzach skandynawskich miały przede wszystkim zapewniać dodatkową izolację cieplną, a także chronić ściany. Jak wykonać lamperię w takim stylu? Tak jak tradycyjną boazerię z pionowych listewek, z tym że niższą. Można ją zwieńczyć półeczką, a pod nią wkręcić wieszaki. Świetne rozwiązanie do kuchni lub przedpokoju!
Skandynawskie lamperie były przeważnie malowane na pastelowe kolory – groszkową zieleń, różne odcienie błękitu. Bardzo ładnie prezentują się w kolorze czerwonej ochry, takim samym jaki zobaczyć można na elewacjach domów na szwedzkiej wsi.
Lamperia z tapety
Zwykle na dolnej części ściany stosuje się ciemniejszą wzorzystą tapetę (w kwiaty lub pasy, rzadziej w abstrakcyjne geometryczne wzory), a ścianę powyżej maluje się jaśniejszą farbą dobraną odcieniem do koloru detali z tapety. Taki patent zawsze działa! Miejsce odcięcia można podkreślić ozdobną listwą.
Lamperia tapicerowana
To rozwiązanie spotyka się głównie w sypialniach, w których tapicerowany zagłówek łóżka „rozciąga się”na całą szerokość ściany. Tworzy to przytulny klimat, dodaje wnętrzu elegancji, poprawia akustykę.
Zastosowanie lamperii tapicerowanych to również znakomity sposób na zaaranżowanie kącika zabaw w pokoju dziecięcym. Miękka powierzchnia np. w kształcie chmurki doda mu uroku, a poza tym chroni ścianę przed zniszczeniem, a przede wszystkim dziecko przed urazem.
Lamperia ceramiczna
Okładziny ceramiczne w stylu lamperii angielskiej lub francuskiej weszły na stałe do oferty producentów płytek ceramicznych. Stosuje się je głównie w łazienkach w połączeniu z gładką, pomalowaną farbą ścianą lub z tradycyjnymi kafelkami. Takie okładziny sprawdzają się również w kuchni i przedpokoju. Lubią towarzystwo tradycyjnych kinkietów na ramieniu.
Ale lamperię można wykonać również ze zwykłych płytek – czym innym jest tradycyjne wykończenie ścian w kuchni czy łazience?
Lamperia z winylu
Wykonanie lamperii z materiału winylowego do niedawna było sposobem na zabezpieczenie ścian w miejscach użyteczności publicznej. Ale w ostatnich latach okładziny winylowe bardzo się zmieniły!
Oprócz tego, że materiał ten jest odporny na uszkodzenia mechaniczne, pozwala stworzyć jednolitą powierzchnię, stał się również dekoracyjny. Okładziny winylowe mogą być jednolite, wzorzyste, a także można na nich z fotograficzną dokładnością odwzorować np. rysunek drewna czy kamienia.
Lamperia wykonana techniką mieszaną
Nowoczesna lamperia nie znosi ograniczeń, można ją zrobić z dowolnego materiału, łącząc techniki i style. Podpowiadamy kilka zestawień:
- lamperia angielska, drewniana lub wykonana oszczędniejszą metodą na dole, a na górnej części ściany – wzorzysta tapeta. Jeśli lamperia będzie miała odcień ciemnego dębu, a tapeta wzory kwiatów w pełnym rozkwicie wnętrze zbliży się stylem do wiktoriańskiego. Bardzo modne jest pokrywanie takiej lamperii i ściany powyżej tym samym kolorem, np. ciemnozielonym (typowo brytyjski jest odcień racing green) lub zbliżonym odcieniem do burzowego nieba.
- niska lamperia angielska lub francuska plus tapeta. Tutaj dominują jasne, pastelowe barwy, ale szlachetnie złamane.
- lamperia z kamienia lub betonu na dolnej części ściany, a na górnej – gładka tapeta o wyraźnej teksturze tkaniny, np. czarna.
- lamperia drewniana, prosta skandynawska lub elegancka francuska zestawiona z ceglaną ścianą.
Zalety lamperii
- Lamperia ochrania ścianę, poprawia akustykę i izolację termiczną wnętrza.
- Niska lamperia (połowy ściany i niższa) optycznie podwyższy niski sufit. Efekt będzie mocniejszy, jeśli zastosujemy lamperię o pionowym układzie elementów, np. tradycyjną boazeryjną lub tapetę w pasy.
- Wysoka lamperia (do połowy wysokości ściany i wyższa) połączona z ciemnym kolorem powyżej (a czasem także ciemnym sufitem) poprawia proporcje wnętrza zbyt wysokiego, dzięki czemu staje się przytulniejsze.
- Poziomy podział ściany poszerza wizualnie zbyt ciasne wnętrze, szczególnie, gdy zastosujemy lamperię tradycyjną – ciemniejszą na dole, jasną w górnej części ściany.
- Lamperia dodaje przytulności, a francuska lub angielska – także elegancji wnętrzu.
Czy lamperie mają wady?
- Poziomy podział ściany może optycznie wydłużyć i tak już długie pomieszczenie (chyba że wadę przekujemy w zaletę i domkniemy perspektywę, stawiając na końcu korytarza ozdobionego lamperią rzeźbę, wieszając na poprzecznej ścianie obraz lub plakat albo dodając inny mocny w wyrazie, pionowy element; w takim wypadku należy również pamiętać o rytmicznym rozmieszczeniu opraw oświetleniowych, żeby podłużne wnętrze miejscami nie tonęło w mroku).
- Lamperia może optycznie zmniejszyć wnętrze, zwłaszcza ciemna i wysoka, a także sprawić, że będzie ciemniejsze. Warto więc zastanowić się, czy total look jest najbardziej odpowiedni, można wyrazistą lamperię zastosować na jednej lub dwóch ścianach, a pozostałe wykończyć w jasnych barwach.
Czytaj też:
Projekt wnętrz. Graficzna aranżacja domu własnego pary architektówCzytaj też:
Loft i pop. Współczesne mieszkanie w kamienicy
Lamperia znów modna!