Sauna dla Finów jest częścią tożsamości narodowej. Nic w tym dziwnego, bo sauna (jeszcze w latach 50. XX wieku) towarzyszyła im dosłownie od narodzin po śmierć. Sauna bardzo często pełniła bowiem funkcję sali porodowej, ponieważ było to jedyne w całym wiejskim obejściu sterylne pomieszczenie z dostępem do gorącej wody. W saunie również, u kresu ziemskiej wędrówki obmywano i ubierano ciało nieboszczyka. Tam właśnie czekał na pochówek.
W Finlandii najpierw budowano saunę, a dopiero później brano się za budowę domu. Więc zanim dom wybudowano, cała rodzina mieszkała właśnie w saunie. Finowie wspominają również, że na wsiach w saunach peklowano mięso i warzono lekkie piwo. To dla mieszkańców miast piękne wspomnienia beztroskiego dzieciństwa i wakacji spędzanych na wsi u dziadków.
Sauna fińska i zwyczaj saunowania zostały w 2020 roku wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Fińscy politycy w swoich wypowiedziach podkreślają, że „sauna uczy poczucia równości oraz wzajemnego szacunku”.
Chociaż w saunie jest się zupełnie nagim, czasem w koedukacyjnym towarzystwie, to saunowanie nie ma nic wspólnego z seksem. Finowie twierdzą, że sauna ma za zadanie oczyścić i ciało i umysł, a zachowywać się należy tam tak, jak w kościele. I w sumie nic dziwnego. Tradycyjna fińska wigilia kończy się nie na pasterce, lecz w saunie.
Prawdziwa sauna fińska ma także niewiele wspólnego z naszymi europejskimi doświadczeniami. Nie słychać tam relaksującej muzyki, nie pachnie rozluźniającymi ciało olejkami eterycznymi. Czuć za to smołę, którą budyneczek jest uszczelniony, a czasem, gdy impreza się rozkręci – także i kiełbaskami, które Finowie pieką nad paleniskiem sauny. W saunie pachną też brzozowe gałązki, którymi należy się samobiczować lub wzajemnie smagać, by pobudzić krążenie krwi.
W każdej saunie stoi kosz wypełniony po brzegi rozgrzanymi kamieniami. W trakcie seansu, kamienie te polewa się wodą, w saunie robi się jeszcze goręcej i nieco wilgotniej. Gdy wody zabraknie, kamienie zawsze można polać piwem. Ale tak postępują czarne owce.
Sauna Kotihariun (kilka zdjęć powyżej) to najstarsza działająca w Helsinkach sauna opalana drewnem. Powstała w 1928 roku dla klasy robotniczej. Dziś jej klientela jest nieco inna, przesiaduje tam głównie młodzież. Piec w saunie Kotihariun waży 7000 kg! Mężczyźni na pierwszym piętrze, kobiety – na drugim. Ta sauna to kombinat. Na jednej ławce może usiąść rzędem i ze 30 dorodnych Finów.
Najbardziej znany architekt i projektant Finlandii Alvar Aalto zaprojektował sobie własną saunę. Jest drewniana, stoi nad jeziorem przy jego letnim domu na wyspie Muuratsalo i można ją zwiedzać. Saunowania dla zwiedzających nie przewidziano.
W saunie Finowie podejmują wszystkie najważniejsze decyzje. Gdy małżeństwo wisi na włosku, Finowie nie idą do poradni małżeńskiej, lecz właśnie do sauny. Tutaj także negocjuje się umowy. Negocjatorzy są sobie równi, a temperatura nie pozwala zbyt długo upierać się przy swojej racji.
Czytaj też:
Budowa sauny. Czy można samemu zbudować saunę?Czytaj też:
Luksusowe sauny Asenso