– Miasta i opowieści powstają w podobny sposób: zawsze tworzą je zwycięzcy, dla zwycięzców i zgodnie ze świadectwami zwycięzców – mówi Sharon Rotbard, izraelski architekt, wydawca i pisarz. A potem krok po kroku pokazuje, jak stworzono mit Tel Awiwu, białego, modernistycznego miasta, które powstało na wydmach z „piany fali i chmur”, a zatem z marzenia.
Bez marzenia i wizji nie byłoby Tel Awiwu. Ale za ich zasłoną dokonało się coś nader realnego i brutalnego – zniszczenie starej Jafy, miasta Arabów, które dziś znamy jako część izraelskiego miasta, w 1949 roku oficjalnie włączoną w obręb metropolii. Tel Awiw nie tylko wyparł czy wręcz unicestwił arabską Jafę. Konstruując swoją historyczną i architektoniczną tożsamość, także stale się w niej przeglądał. „Białość” izraelskiego miasta, która w 2004 roku zapewniła jej miejsce na liście światowego dziedzictwa UNESCO, ma zatem przynajmniej dwa źródła. Jednym są opiewane w oficjalnych dokumentach tradycje modernistyczne, zwłaszcza ta wywodząca się z Bauhausu, drugim – na zasadzie kontrastu i zaprzeczenia – przemilczana historia i materialna substancja dawnego, arabskiego „miasta na wydmach”.
Sharon Rotbard (ur. 2 października 1959) jest izraelski architektem, wydawcą, pisarzem oraz starszym wykładowcą na wydziale architektury Akademii Bezalel w Jerozolimie. Studiował sztuki piękne w HaMidrasha Art Collage, a także architekturę w Paryżu. Wraz z żoną Amit założył wydawnictwo Babel, jedno z pierwszych niezależnych wydawnictw w Izraelu, które wydaje książki o architekturze. Pierwsza książka Rotbarda „Białe miasto, Czarne miasto” o historii Jafy i Tel Awiwu ukazała się w 2005 roku. Książka kwestionuje oficjalną historiografię Tel Awiwu i śledzi jej związki z Jafą.
„Białe miasto, czarne miasto. Architektura i wojna w Tel Awiwie i Jafie”
Sharon Rotbard
Tłumaczenie: Katarzyna Makaruk
Wydawnictwo Filtry, 2022
Czytaj też:
Beton i szum Oceanu. Rzut beretem od Buenos AiresCzytaj też:
Bogdan Kulczyński laureatem Honorowej Nagrody SARP 2022