Czarny bez. Ten krzew zna każdy. Powszechnie występuje w ogrodach, na podwórcach, zarówno na wsiach, jak i w miastach. Jego nazwa może być nieco myląca. Nie ma nic wspólnego z lilakiem (na który potocznie mówimy „bez”), nie jest również czarny, przynajmniej wiosną. Jego drobne kwiatuszki zebrane w okazałe baldachy (o średnicy 10-20 cm) są białe!
Właściwości kwiatów i owoców czarnego bzu
Czarny bez jest bardzo popularny. Przede wszystkim dlatego, że nie ma specjalnych wymagań uprawowych. Poza tym ma ukryte właściwości, o których doskonale wiedziały już nasze prababcie i babcie. Z kwiatków czarnego bzu można zrobić pyszne placuszki, a także zdrowy, zawierający mnóstwo rutyny, flawonoidów, witamin i garbników napój. Ususzone kwiatki można natomiast parzyć zimą, by wzmocnić odporność organizmu. Kwiaty czarnego bzu zbieramy od maja do lipca, najlepiej rano (lecz koniecznie, gdy rosa zdąży już odparować). Z owoców czarnego bzu, które zbieramy, gdy są już w pełni dojrzałe. Owoce czarnego bzu muszą być w pełni dojrzałe, dlatego najlepiej zbierać je w sierpniu lub we wrześniu. Przetwory z jego owoców chronią komórki i zapewniają im dłuższą żywotność. Czarny bez ma także szerokie zastosowanie w przemyśle kosmetycznym.
Czarny bez – kwiaty
Czarny bez – pokrój
Czarny bez – owoce
Syrop z kwiatów czarnego bzu
Sok z owoców czarnego bzu
Warunki uprawy czarnego bzu
Ogrodnicy radzą sadzić czarny bez w centrum ogrodu lub dużej rabaty. Dodadzą im uroku, wprowadzając do niego sielski, wiejski charakter. Co istotne, pod krzewami czarnego bzu spokojnie można siać kwiaty (cieniolubne), sadzić wiosenne lub leśne byliny, a także lubiące cień byliny.
Czarny bez możemy uprawiać w całej Polsce, ponieważ jest mrozoodporny i nawet północne zimy nie są dla niego straszne. To roślina, która ma niewielkie wymagania Lubi stanowiska słoneczne i półcieniste. Dobrze rośnie w glebie średnio żyznej, wilgotnej. Dobrze jednak znosi czasowe przesuszenia. By czarny bez wyglądał dekoracyjnie raz na 2-3 lata należy go poważnie przyciąć. Starsze pędy wycinamy wówczas, a młodsze skracamy w połowie długości. Roślinę tniemy po owocowaniu, przed mrozami. Czarny bez owocuje na pędach dwuletnich, najlepiej będzie, gdy nasza roślina będzie miała 6-12 pędów jednorocznych i dwuletnich. Ogrodnicy twierdzą, że starszych pędów nie ma sensu utrzymywać na krzewie. Czarny bez rozmnaża się przez sadzonki zdrewniałe lub sadzonki zielone. Można go również rozmnażać z nasion.
Czarny bez ma również odmiany ozdobne
Dla niektórych właścicieli ogrodów powszechnie spotykany krzew czarnego bzu jest zbyt mało dekoracyjny, dlatego hodowcy opracowali ozdobne odmiany tego krzewu. Oprócz atrakcyjnego wyglądu mają również zalety istotne dla ich uprawy: są mało wymagające i mrozoodporne. Do najpopularniejszych odmian ozdobnych czarnego bzu należą:
- Aureomarginata, odmiana niska nadająca się do małych ogródków.
- Aurea, odmiana o złotych liściach.
- Laciniata, ma liście podobne do klonu palmowego, dobrze rośnie w mieście.
- Guincho Purple ma ciemnopurpurowe liście, które jesienią przyjmuje czerwone zabarwienie.
Czarny bez to sprawdzony sposób na gryzonie
Czarny bez podczas kwitnienia delikatnie pachnie. Zapach ten jednak nie jest tolerowany przez gryzonie. Dlatego nasze babcie sadziły czarny bez wszędzie tam, gdzie istniało ryzyko pojawienia się myszy i szczurów, czyli na przykład przy śmietnikach. Na osiedlach, które powstały w latach 40. i 50. XX wieku obowiązkowo sadzono czarny bez przy altanach śmietnikowych. Niestety, do dziś wiele z nich zostało wyciętych. Wyjątkowo czarnych bzów nie lubią właściciele samochodów, na które brudzą gołębie po zjedzeniu owoców krzewu.
Czarnym bzem możemy odstraszać nie tylko myszy i szczury, lecz również nornice. Wystarczy wetknąć liście czarnego bzu do otworu norki. Gryzonie wprost nie znoszą ich zapachu.
Czytaj też:
Kleszcze atakują jak nigdy. Posadź te roślin na tarasie lub w ogrodzie, pasożyty będą się trzymały z dalekaCzytaj też:
Jak pozbyć się szkodników z ogrodu? Ślimaki, mszyce, komary