Drzewa pełnią w ogrodzie wiele istotnych funkcji: filtrują powietrze, obniżają temperaturę, zapewniają cień i podnoszą wartość estetyczną działki. Jednak niektóre z nich, posadzone zbyt blisko zabudowy, mogą stać się przyczyną poważnych szkód. Problemy najczęściej wynikają z intensywnego wzrostu systemów korzeniowych, które penetrują glebę w poszukiwaniu wody i przestrzeni.
Najczęściej uszkodzeniom ulegają płyty chodnikowe, nawierzchnie z kostki brukowej, przydomowe szamba, studzienki kanalizacyjne i ściany fundamentowe. Szkody mogą sięgać dziesiątek tysięcy złotych i są trudne do naprawy. Przeczytaj też: Korzeniami rozwali nawet chodnik – ta inwazyjna roślina jest w Polsce zabroniona.
Najbardziej inwazyjne gatunki – lepiej ich unikać
Niektóre gatunki drzew charakteryzują się wyjątkowo agresywnym systemem korzeniowym. Do najczęściej wskazywanych przez dendrologów i inżynierów należą:
- Wierzba biała (Salix alba) – szybkorosnąca, o bardzo silnych i rozległych korzeniach, które łatwo penetrują wilgotne grunty. Może uszkodzić rury kanalizacyjne, fundamenty i podjazdy.
- Jesion wyniosły (Fraxinus excelsior) – osiąga do 30 m wysokości, a jego korzenie rozrastają się promieniście w poszukiwaniu wody. Szczególnie groźny w terenach o płytkiej wodzie gruntowej.
- Klon czerwony (Acer rubrum) – atrakcyjny wizualnie, ale bardzo ekspansywny. Korzenie klonu często unoszą się ku powierzchni, niszcząc nawierzchnie i chodniki.
- Dąb szypułkowy (Quercus robur) – głęboki palowy system korzeniowy, który w przypadku posadzenia blisko budynku może doprowadzić do pęknięć w murach fundamentowych.
- Cyprysowiec Leylanda (× Cuprocyparis leylandii) – popularny na żywopłoty, rośnie szybko i intensywnie, również pod ziemią. Może naruszyć stabilność lekkich konstrukcji i ogrodzeń.
Czytaj też:
9 drzew i krzewów, które szybko rosną. Idealne do małych i dużych ogrodów!
Jak sadzić drzewa bezpiecznie? Kluczowa jest odległość
Zgodnie z zasadą przyjętą w architekturze krajobrazu i obowiązującą w projektowaniu zieleni wokół budynków, drzewa należy sadzić w odległości nie mniejszej niż równowartość ich planowanej wysokości. Dla bezpieczeństwa warto jednak przyjąć podwójną wysokość drzewa jako minimalny dystans od zabudowy.
Przykład: jeśli drzewo osiąga docelowo 15 metrów wysokości, powinno zostać posadzone co najmniej 30 metrów od fundamentów. Pozwoli to uniknąć uszkodzeń wynikających z nacisku korzeni na ściany, a także z zapychania lub przecinania instalacji podziemnych.
Czy korzenie drzewa mogą zniszczyć fundament?
Tak – zwłaszcza w starszym budownictwie, gdzie izolacja przeciwwilgociowa i konstrukcja ław fundamentowych nie były projektowane z myślą o intensywnym nacisku korzeniowym. W wilgotnych glebach korzenie mogą przenosić znaczne siły, powodując pęknięcia, nierówności i deformacje strukturalne.
Z badań opublikowanych w Journal of Arboriculture oraz wyników ekspertyz budowlanych wynika, że korzenie drzew są w stanie przemieszczać betonowe elementy nawet o kilka centymetrów rocznie, co w skali kilku lat prowadzi do kosztownych napraw.
Co sadzić zamiast? Bezpieczne alternatywy
Jeśli zależy nam na drzewach ozdobnych, warto sięgnąć po gatunki o mniej inwazyjnych korzeniach:
- Katalpa bignoniowa (Catalpa bignonioides) – ciekawe liście i kwiaty, a korzenie bardziej rozproszone i mniej destrukcyjne.
- Jarząb pospolity (Sorbus aucuparia) – nieduże drzewo, korzenie płytkie i nieinwazyjne.
- Świdośliwa (Amelanchier) – krzewiasto-drzewiasta forma, idealna do małych ogrodów.
Planuj mądrze, sadź z rozwagą
Sadzenie drzew w ogrodzie to decyzja na dziesięciolecia. Warto więc dobrać gatunki nie tylko pod kątem estetyki, lecz także bezpieczeństwa budynku i infrastruktury. Nieprzemyślane nasadzenia mogą doprowadzić do uszkodzenia fundamentów, nawierzchni czy instalacji – a ich naprawa będzie kosztowna i czasochłonna.
Korzystaj z pomocy architekta krajobrazu, zapoznaj się z wymaganiami gatunkowymi i obowiązującymi normami technicznymi. Tylko wtedy drzewa staną się prawdziwym skarbem ogrodu – a nie jego największym problemem.
Czytaj też:
Jak wycisnąć maksimum z małego ogrodu? Uprawiaj krzewy na jeden pień!Czytaj też:
Wycinka drzew na własnej działce – które drzewa można usunąć bez pozwolenia?