Magda Kazimierczuk: Na czym polega zawód zduna?
Piotr Batura: Zdun zajmuje się budową pieców: kaflowych, szamotowych, z cegieł, z gliny i innych materiałów odpornych na ogień, w których można palić drewnem. Piece mogą służyć do ogrzewania pomieszczeń, do pieczenia potraw – np. pizzy czy chleba. Zdun buduje też niewielkie piece dla potrzeb przemysłowych – np. do wypalania ceramiki w małych manufakturach. To zawód wymagający odpowiedniego przygotowania teoretycznego i długiej praktyki, najlepiej u dobrego mistrza zduńskiego.
M.K.: Jakie projekty wymagają zatrudnienia zduna? Jacy klienci decydują się z nim na współpracę?
P.B.: Każdy projekt dotyczący budowy urządzenia o skomplikowanej drodze dymu do komina wymaga wiedzy zduńskiej. Prosty wkład kominkowy czy piecyk – koza, nie generuje większych problemów podczas podłączania do komina. Niemniej, zdun zrobi to z pewnością dobrze. Budowa pieca z komorami lub kanałami opadającymi w dół obliguje do posiadania sporych umiejętności i praktyki w doborze materiałów i techniki budowy. Człowiek mający wiedzę o termodynamice gazów, z pewnością zrobi to jeszcze lepiej.
Klient decydujący się na zakup pieca to zwykle klient lepiej przygotowany do problemu. Z własnej praktyki wiem, że są to ludzie mający doświadczenia wyniesione z rodzinnego domu lub skłonni do zadania sobie trudu wyszukania odpowiednich informacji z dostępnych źródeł. To dobry znak, gdyż obsługa pieca wymaga podejścia bardziej zaawansowanego niż kominka czy kozy, a zakup pieca, to zazwyczaj spory wydatek. Piec pozwala ogrzewać dom bez konieczności cyklicznego dokładania opału, kilka razy na dobę. W piecu palimy średnio raz na 12, 24 lub 36 godzin. Musi to być palenie intensywne, właściwą ilością i odpowiednio przygotowanym pod względem wilgotności i rozdrobnienia drewnem. Gdy zgłasza się do mnie klient posiadający taką wiedzę wiem, że reszty nauczy się bardzo szybko.
M.K.: Jak zostać zdunem?
P.B.: Zdunem w zasadzie zostaje każdy, kto umie prawidłowo zbudować piec. Są ludzie, którzy nabyli wiedzę samodzielnie, zwykle zaczynając od drobnych napraw, czy rozbiórek pieców u sąsiadów. Najlepsze przygotowanie do zawodu daje nauczanie oparte na terminowaniu u innego, doświadczonego zduna.
Mimo tego, że zawód ten jest niszowy i można powiedzieć zanikający, nieobce mu są współczesne metody nauki, np. za pomocą internetu. Takie przygotowanie, poparte solidną praktyką, staje się coraz bardziej realne i dostępne. W odróżnieniu od uciążliwego nauczania dualnego, na które w zasadzie brakuje kandydatów, daje to szansę na kontynuację pięknej i wartościowej tradycji.
M.K.: Czy zduni uczą prawidłowego korzystania z pieców i kominków?
P.B.: Każdy wykonawca urządzenia ogniowego powinien przygotować inwestora do jego obsługi. Bez względu na to, czy jest wykwalifikowanym zdunem z praktyką, czy przyuczonym do montażu piecyków pracownikiem firmy handlowej, powinien mieć wiedzę na temat opału, paliwa, obsługi urządzenia grzewczego i drogi ewakuacji dymu, czyli komina. W praktyce bywa to różnie, a opowieści na temat problemów z paleniem mógłbym snuć niejeden wieczór.
Od kilkunastu lat staram się pomagać ludziom w potrzebie i przekonuje, że drewnem można palić bez szkody dla środowiska i naszego zdrowia. Zdun z pewnością potrafi dobrze nauczyć palenia, gdyż to on zwykle pierwszy musi napalić w zbudowanym przez siebie piecu. Osobiści polecam palenie suchym drewnem od góry.
M.K.: Cech Zdunów Polskich – czym zajmuje się organizacja? Jakie ma plany na najbliższy czas?
P.B.: Cech Zdunów Polskich powstał, by zrzeszyć ludzi związanych z zawodem zduna, promować go i podnosić kwalifikacje ludzi zajmujących się zduństwem. Cech funkcjonuje w strukturach Rzemiosła Polskiego, należy do izby rzemieślniczej zajmującej się organizacją działalności rzemieślników w terenie. W ramach organizacji edukujemy również w zakresie prawidłowego ogrzewania domów drewnem, które jest najstarszym i najtańszym odnawialnym źródłem energii.
CZP ma w swoich strukturach komisję egzaminacyjną, pozwalająca zdać egzamin na mistrza zduńskiego. Taki egzamin to ukoronowanie przygotowania zawodowego i wymaga najmniej sześcioletniego stażu w zawodzie.
Czytaj też:
Tradycyjnie urządzony wiejski dom. Przytulny, kolorowy i uroczo staroświeckiCzytaj też:
Kolory we wnętrzu. Jak architekci dotarli do źródeł