Jak urządzić domową biblioteczkę? Pomysły, aranżacje, inspiracje

– Do szczęścia człowiekowi potrzeba ogrodu i biblioteki – mawiał Cyceron. Ale jak urządzić bibliotekę w mieszkaniu, które ma powierzchnię dużo mniejszą od ślicznej willi w Tusculum pod Rzymem, w której mieszkał słynny mówca?

Gdzie urządzić domową na bibliotekę?

Dobrze by było, by domowa biblioteka lub kącik biblioteczny położone były w miejscu zacisznym. A to z kolei zależy przede wszystkim od stylu życia mieszkańców. Są salony, w których panuje nieustanny ruch i gwar oraz takie, w których każdy z członków rodziny mości się w swoim fotelu z książką w ręku, a wieczory upływają spokojnie. Trzeba więc rozważnie ocenić sytuację, a następnie ulokować bibliotekę w miejscu dostosowanym do własnych potrzeb.

Czytaj też:
Kolor różowy w aranżacji wnętrz. Nie tylko do pokoju małej księżniczki!

Pandemia, która przyniosła lekki wzrost czytelnictwa (według przeprowadzanych dwa razy do roku badań Biblioteki Narodowej) wpłynęła też na zmiany w organizacji domowej przestrzeni. A skoro pojawiły się w niej miejsca do pracy, to dlaczego nie połączyć ich z biblioteką? Oczywiście, najlepszym rozwiązaniem byłby osobny gabinet – przestronny, z dużym biurkiem, regałami i wygodną sofą. Do niedawna wiele osób mówiło, że na taką ekstrawagancję nie ma miejsca.

– Teraz zmienia się także to – mówią architekci. – Lockdown skłonił inwestorów do zweryfikowania potrzeb swoich i rodziny. I teraz coraz częściej proszą właśnie o wygodny gabinet biblioteczny, czasem kosztem innych pomieszczeń, np. zmniejszając powierzchnię sypialni.

Biblioteka na małym metrażu

Dobrym pomysłem jest wykorzystanie ciągów komunikacyjnych – przedpokój, korytarz, nisza pod schodami, antresola, podest też mogą być pełne książek. W przypadku dwóch ostatnich, szczególną uwagę zwracając na ciężar regałów (lepiej, by udźwig antresoli obciążonej książkami policzył konstruktor).

W małych mieszkaniach regał może służyć jako ścianka działowa – dwustronna (wtedy regał powinien być głębszy, żeby z obu stron można było postawić na nim książki, w zależności od proporcji wnętrza, od 40 do 50 cm) lub jednostronna (głębokość ok. 30 cm, plecy pełne i wykończone tak, by można je było wyeksponować).

Zdrowa atmosfera dla ludzi i książek

Jako że dla miłośników książek biblioteka jest miejscem intymnego i, co ważne – długotrwałego kontaktu ze słowem pisanym, powinna panować w niej przyjemna, zdrowa dla książek i ludzi atmosfera.

Specjaliści radzą, by w pomieszczeniu w którym przechowuje się książki i dokumenty (na przykład rodzinne archiwalia) panowała stabilna temperatura około 16–18 stopni Celsjusza i wilgotność powietrza 45–55 proc. (optymalna wilgotność dla człowieka to 40–60 proc.).

W domu, zwłaszcza, gdy biblioteka dzieli przestrzeń z innymi pomieszczeniami, np. salonem, taki stan jest trudny do osiągnięcia. Ważne jednak, by temperatura nie przekraczała 21 stopni Celsjusza (czasem wystarczy przykręcić jeden grzejnik, najbliżej regału).

Warto również stosować nawilżacze powietrza – w domach, szczególnie podczas sezonu grzewczego, jest bardzo sucho, często w okolicach 20 proc., a to nie są dobre warunki ani dla książek, ani dla ludzi (alergie, choroby dróg oddechowych, przesuszająca się skóra), ani dla roślin.

Jak zaprojektować domową biblioteczkę?

– I niechaj bibliotekarz ma ksiąg wszystkich rejestr podług autorów, dziedzin zręcznie zestawiony. I niechaj je odkłada oddzielnie w porządku należnym sygnaturom na piśmie złożonym – zacytował brat Wilhelm w rozmowie ze strażnikiem opackiej biblioteki Malachiaszem z Hildesheimu („Imię Róży”, Umberto Eco).

Ale co ma średniowieczny układ ksiąg w bibliotece urządzonej na podobieństwo labiryntu do domowej biblioteczki? A jednak! Każdy bibliofil ma ulubiony sposób porządkowania książek – alfabetycznie, tematycznie lub według innego jeszcze klucza. Warto go wziąć pod uwagę już na etapie kupowania lub projektowania regału, tak żeby pozycje z każdej kategorii mogły stać razem. Ważny jest układ półek, ale przede wszystkim ich wysokość – 25 cm powinno wystarczyć, ale najlepiej zmierzyć najwyższe książki i do nich dostosować resztę.

Podobnie jak to jest w przypadku garderoby, warto zaplanować więcej półek (co najmniej o około 30 proc.) niż potrzeba na zgromadzony dotychczas księgozbiór – szybko się rozrasta. Czasem jednak proces ten odbywa się poza kontrolą. I bez sensu, za to z psychologicznymi komplikacjami w tle. Japończycy mają nawet specjalny termin, pochodzący z połowy XIX wieku – tsundoku oznaczający nałogowe gromadzenie książek, z jednoczesną niemożliwością przeczytania zakupionych lektur. Warto się nad tym zastanowić, także z powodów lokalowych. Domowa biblioteka musi pasować do wielkości pomieszczenia lub pomieszczeń i nie ograniczać przy tym innych niż lektura aktywności.

Czytaj też:
Mieszkanie w stylu minimalistycznym – jasne wnętrza z kolorowymi obrazami!

Regały powinny być przymocowane do ściany, bo dzieci lubią się na nie wspinać!

Regał może zajmować całą ścianę lub jej część. Może być wolnostojącym meblem lub wykonaną na zamówienie zabudową. Ważne, by był stabilny, koniecznie przymocowany do ściany! Zwłaszcza jeśli mają do niego dostęp małe dzieci (było sporo wypadków, także śmiertelnych, gdy dziecko, wspinając się na wyższe półki, przewracało na siebie ciężki mebel).

Czytaj też:
Jak wyeksponować we wnętrzu pamiątki rodzinne?

Regał otwarty czy zamknięty?

Oba rozwiązania mają zwolenników i przeciwników. Książki na półkach otwartych tworzą miłą atmosferę, poprawiają akustykę pomieszczenia, ale też kurzą się, a w przypadku powszechności alergii może to być problemem.

Książki w przeszklonych witrynach nie niszczą się tak bardzo, nie brudzą się, ale szkło tworzy nieprzyjemną barierę między nimi a czytelnikiem. I nie poprawiają akustyki pomieszczenia.

Projektanci proponują półki ścienne o ciekawych kształtach, które wyglądają równie dekoracyjnie, gdy są puste jak i wtedy, gdy dźwigają ciężar ksiąg. Najczęściej przeznaczone do powieszenia na ścianie, ale też stojące (na przykład obrotowe słupki).

Jak jeszcze bardziej poprawić akustykę?

Dobra akustyka we wnętrzu z książkami daje spokój i tworzy miłą atmosferę. Służą jej grube i mięsiste tkaniny obiciowe, zasłony, dywany, poduszki. Do tego pledy i poduszki – w zasięgu ręki, żeby nie odrywać się od lektury, gdy zrobi się chłodno. Można też zainstalować panele akustyczne – wolnostojące lub montowane na ścianie.

Co jeszcze przyda się bibliofilowi?

Głęboki fotel z podnóżkiem. Stoliczek na dzbanek herbaty i do odłożenia książek (przecież czyta się kilka jednocześnie!). Drabinka lub schodki. Biurko lub pulpit – wiele osób ma zwyczaj robienia notatek z lektury, poza tym biblioteka to też domowe biuro.

Odpowiednie oświetlenie. Do podświetlenia księgozbiorów, do czytania przy ulubionym fotelu, do pracy przy biurku. Dla oczu najlepsze jest neutralne światło białe, zbliżone do dziennego 3300–4000 Kelwinów. Księgozbiór natomiast można podświetlić światłem cieplejszym (im mniej Kelwinów, tym cieplejsze światło) o ile regał jest w kolorze naturalnego drewna jasnego lub ciemnego. Jednak nowoczesne meble, białe, szare, ciemnozielone czy granatowe zbyt ciepłego światła nie lubią, bo obleka je żółtawą poświatą.

Sprzęt audiofilski. Dobrze urządzony pokój biblioteczny, ze względu na swoje właściwości akustyczne, łączy się często z domowym kinem (rozwijany ekran zasłania na czas seansu książki). Świetnie też służy do słuchania muzyki.

Czytaj też:
Styl eklektyczny, czym się charakteryzuje? Opowie nam o tym ekspertkaCzytaj też:
Jak zaaranżować ścianę za wezgłowiem łóżka w sypialni? Podpowiadamy!