Styl japandi pochodzi z... Australii. Dlaczego właśnie tam zmiksowano te dwa trendy i dlaczego z takim powodzeniem stylową mieszankę wyeksportowano w świat – trudno powiedzieć, przynajmniej z naszej perspektywy.
Wiadomo natomiast, że choć północną Europę od Japonii dzieli ponad 10 tysięcy kilometrów, te dwa światy, jeśli chodzi o projektowanie wnętrz i przedmiotów, mają ze sobą wiele wspólnego. Tu i tu obowiązuje zasada less is more (mniej znaczy więcej), choć ma różne źródła.
Co mają wspólnego Skandynawowie i Japończycy?
Zamiłowanie do natury i naturalnych materiałów, minimalizm, prostotę form. Dostrzegli to ponad pół wieku temu ojcowie modernizmu Eero Saarinen (Fin), Aino i Alvar Aalto (również z Finlandii) czy Le Corbusier (francuski architekt szwajcarskiego pochodzenia), którzy jeździli do Japonii, by poznawać tamtejszą kulturę i pracować.
Natomiast w latach 50–tych XX wieku Japończycy zaczęli przyjeżdżać do Skandynawii, by studiować sztukę i design na tamtejszych uczelniach. Niektórzy badacze stawiają odważną tezę, że bez Japonii nie byłoby modernizmu.
Czytaj też:
U źródeł stylu japandi, czyli jak mieszkają młodzi Japończycy
Skandynawski minimalizm – co go wyróżnia?
Tutaj najważniejszym słowem jest funkcja. Przedmioty i wnętrza muszą być wygodne, ale nie pozbawione elegancji i przytulności. Są więc liczne dodatki i inne „umilacze”, których nie znajdziemy w tradycyjnych wnętrzach japońskich, a wynikające z koncepcji hygge – komfortowego i nastrojowego wnętrza, otulającego domowników jak kokon. Skandynawowie wręcz uwielbiają eksponować pamiątki i zdjęcia, czego w japońskich domach nie znajdziemy.
Czytaj też:
Styl skandynawski we wnętrzach – jasno i przytulnie. Mapa trendu
Bazę kolorystyczną stanowią biele i świetliste szarości, których zadaniem jest rozświetlanie wnętrza (klimat Północy nie rozpieszcza światłem naturalnym), ale – wbrew powszechnym u nas przekonaniom – uzupełniają ją kolory żywe.
Wśród materiałów dominują naturalne, przede wszystkim drewno (w zależności od kraju rozmaicie wykańczane: w Danii gładko, im dalej na północ, tym bardziej surowo i chropowato). Są jednak obecne również tworzywa sztuczne, metal (najczęściej w postaci giętych rurek) i szkło.
Estetyka japońska – znaki rozpoznawcze
Z europejskiej perspektywy może wydawać się, że japońska estetyka jest ascetyczna, ale sprawa jest o wiele bardziej skomplikowana, a korzenie stylu sięgają głęboko wstecz, także do wierzeń religijnych. Żeby jednak nie pisać rozprawki naukowej, nieco uprościmy.
Ważne jednak, by pamiętać o tym, że w japońskiej estetyce chodzi o harmonię, rozumianą przede wszystkim jako równowagę między pustką a pełnią (dlatego w projektowaniu japońskich ogrodów i wnętrz ważne są nie tylko poszczególne elementy, ale przede wszystkim odległości między nimi).
Kolory wnętrz japońskich
Bazę stanowią biel i beże, uzupełniają je czerń i brązy (jasne i ciemne, zestawiane ze sobą), w roli akcentów występują barwy ognia.
Materiały we wnętrzach japońskich
Przede wszystkim – naturalne! Tu nie ma metalu czy plastiku (i tu widzimy różnicę między Japonią a Skandynawią). Mamy więc drewno (surowe), papier, rozmaite trzciny, a także ceramikę.
Tu warto zwrócić uwagę na japońską pochwałę niedoskonałości. Sztuka znalezienia subtelnego i naturalnego piękna w tym, co chropowate, nadgryzione zębem czasu, spatynowane to wabi sabi (to nie tylko kategoria estetyczna, ale i duchowa – upływ czasu i przemijanie odarte są ze strachu, a w zamian obdarzone spokojem i akceptacją).
Stąd wynika m.in. kintsugi, czyli technika naprawy potłuczonych wyrobów ceramicznych, polegająca na łączeniu elementów za pomocą laki z dodatkiem sproszkowanych metali szlachetnych, złota, srebra, platyny, czasem miedzi i brązu. W efekcie rzecz popsuta i nieprzydatna wraca do życia podniesiona do rangi sztuki.
Meble w Japonii
Tutaj mamy (jeśli mówimy o tradycyjnej aranżacji domu japońskiego) przede wszystkim maty tatami, niskie stołeczki, pełniące rozmaite funkcje i również niskie stoły (siedzi się na podłodze). Poza tym wnętrza są puste, a przestrzeń plastyczna za sprawą wypełnionych papierem ekranów Shōji lub przesuwnych drzwi – nieprzeziernych Fusuma. Istotną rolę odgrywa oświetlenie – japońskie lampiony!
Japandi – charakterystyka stylu
To hybryda stylu scandi i estetyki japońskiej. Mamy tu zarówno funkcjonalizm, jak i harmonię. To, co najistotniejsze dotyczy materiałów, barw i tekstur.
Naturalne materiały – zmysłowe
Tutaj nie ma, o ile to możliwe, tworzyw i metalu. Używamy naturalnych materiałów –dominuje jasne drewno, tu i ówdzie skontrastowane z ciemnym. Wykończone musi być również w sposób naturalny – powierzchnie drewniane są olejowane, bejcowane lub woskowane, a jeśli lakierowane (w ostateczności, ale czasem trzeba pójść na kompromis – lakierem satynowym, nie zamykającym porów).
Bardzo ważne są tekstury – zarówno te, które stworzyła natura, jak i takie, które są wynikiem upływu czasu. Ma być czuć pod palcami chropowatość, węzły, słoje, rysy, które powstały, gdy dziecko – dziś już dorosłe – za mocno docisnęło kredki na blacie stołu.
Kolejnym materiałem charakterystycznym dla ducha japandi jest glina – zarówno w wykończeniu ścian (jesteśmy wielkimi fanami tynków glinianych, które utrzymują we wnętrzu właściwą wilgotność, izolują termicznie, latem zapewniając miły chłód, zimą ciepło oraz działają przeciwbakteryjnie), jak i w dodatkach – donice, podstawki i naczynia są surowe, chropowate, ręcznie wykonane.
Kamień – również w formie możliwie surowej, to raczej zwykłe, miejscowe odmiany, nie egzotyczne gatunki sprowadzane z odległych stron.
Papier, czyli klasyk stylu japońskiego. W japandi obecny przede wszystkim w oświetleniu, choć oczywiście można nim również wypełnić parawany lub przesuwne panele.
Tkaniny to bawełniane, lniane i mieszane surówki – od jasnych po kolor juty. Wierni zasadzie pt. „piękno niedoskonałości” nie musimy ich prasować, w końcu załamania na tkaninie przypominają origami! Sprawdzi się również wełna (także w stanie naturalnym) oraz rozmaite plecionki z traw.
Kolory japandi – zgaszone
Styl japandi lubi stonowaną kolorystykę opartą na palecie popielatych szarości. Mamy tu również biel, czerń i beże.
Japandi lubi akcenty mocnych barw
Tło to najczęściej jasne kolory ziemi lub biel, skontrastowane z dużymi płaszczyznami ciemnych barw (ciemne kolory mogą też stanowić obramowanie dla jasnych). W roli mocniejszych akcentów występują kolory ognia (Japonia) i burzowego błękitu (Skandynawia).
Jak urządzić wnętrze w stylu japandi?
Projektując mieszkanie w stylu japandi, korzysta się najczęściej z założeń skandynawskich aranżacji – ma być wygodnie i funkcjonalnie. Urządzone w stylu japandi wnętrze powinno sprawiać wrażenie przestronnego – ważną cechą estetyki japandi jest ograniczenie do minimum liczby elementów wyposażenia.
Meble o prostych kształtach powinny być wizualnie lekkie. We wnętrzu japandi nie ma zbędnych przedmiotów, ozdób, są za to efektowne rośliny domowe.
Ale co zrobić z nadmiarem rzeczy, w końcu niewielu z nas jest ekstremalnymi minimalistami? Można je schować w obszernych zabudowach z gładkimi frontami. Uchwyty powinny być niewidoczne, w postaci podcięć lub otworów.
A ponieważ we wnętrzach inspirowanych stylem japandi pojawiają się często ściany wyłożone drewnianymi panelami (a przynajmniej część ścian), to fronty szaf znikają na ich tle.
Oświetlenie japandi to głównie lampy w stylu japońskim – inspirowane są nim pośrednio, ponieważ skandynawscy twórcy modernistyczni swoje projekty właśnie na nim opierali, jak bezpośrednio – bez modernistycznego filtra. Mamy do wyboru designerskie lampy, np. klasyki z serii Akari zaprojektowane dla marki Vitra przez Isamu Noguchiego, jak i popularne modele z Ikea. A także masę innych, np. skandynawskich marek Vipp czy Norm.
Galeria:
Dwupoziomowe mieszkanie w stylu japandi
Ekologia jest ważna!
Japandi jest zaprzeczeniem konsumpcjonizmu z jednorazowymi przedmiotami (bądź takimi, które szybko się zużywają i lądują na śmietniku). Zamiast fast design jest rzemieślnicza robota, zamiast masowej produkcji – unikaty.
Przedmioty i materiały, które pięknie się starzeją, są używane przez lata, czasami zmieniając przeznaczenie. Jednym zdaniem – wnętrza japandi mają wiele wspólnego z ekologicznym stylem życia.
Czytaj też:
Styl minimalistyczny po japońsku. Harmonijne, łagodne wnętrza w TokioCzytaj też:
Work-life balance, czyli sadzawka w biurze i wspomaganie światłemCzytaj też:
Jak zaaranżować wnętrze w kolorze beżowym? Co do niego pasuje i jak wpływa na nastrój?