Jemioła od wieków pojawia się w legendach, przesądach i świątecznych dekoracjach. W Polsce kojarzy się przede wszystkim z zapewnianiem domowi szczęścia, ochrony oraz… obowiązkowymi świątecznymi pocałunkami. Jej kuliste, zielone pędy i białe owoce od pokoleń dekorują mieszkania w okresie Bożego Narodzenia.
Ale czy jemioła jest bezpieczna dla naszych psów i kotów? Ekspertka z ASPCA, dr Tina Wismer, wyjaśnia, że nie zawsze — a toksyczność zależy od gatunku jemioły.
Dlaczego jemioła może być toksyczna?
Jemioła to roślina półpasożytnicza – żyje na drzewach, głównie liściastych. Jednak w zależności od tego, gdzie rośnie i do jakiego gatunku należy, jej toksyczność może się znacząco różnić.
Najczęściej spotykamy dwa gatunki jemioły:
1. Jemioła europejska (Viscum album)
To właśnie ta roślina jest tradycyjnie używana w Polsce. Ma długą historię w medycynie ludowej, ale również wypadki umiarkowanych i ciężkich zatruć.
Choć w badaniach testuje się jej właściwości przeciwnowotworowe, nie wolno podawać jej zwierzętom — jej składniki mogą hamować podziały komórkowe, ale są też trujące.
2. Jemioła amerykańska (Phoradendron serotinum)
Częściej występuje w USA. Ma podobny wygląd, jednak jest mniej toksyczna. Nadal może powodować nieprzyjemne objawy, jednak dopiero po większym spożyciu.
Czytaj też:
Posadź go w listopadzie, a stanie się magia! Dokładnie za 28 dni zapach pierniczków w całym domu
Jaka jemioła najczęściej występuje w Polsce i dlaczego jest trująca?
W Polsce naturalnie występuje jemioła pospolita, czyli jemioła europejska (Viscum album). To właśnie ten gatunek widzimy na drzewach w parkach, ogrodach i sadach — tworzy charakterystyczne, kuliste kępy wysoko na konarach brzozy, topoli, lipy czy jabłoni. Jest to roślina półpasożytnicza, co oznacza, że pobiera wodę i składniki mineralne z drzewa–żywiciela, ale sama prowadzi fotosyntezę. Tradycyjnie to właśnie Viscum album trafia do polskich domów jako dekoracja bożonarodzeniowa.
Jemioła europejska jest jednak bardziej toksyczna niż amerykańska, często opisywana w literaturze jako roślina o działaniu silnie biologicznym. Zawiera przede wszystkim lektyny (viscumin) i toksyczne białka, które mogą zaburzać pracę komórek i układu nerwowego. Największe stężenie tych substancji znajduje się w liściach oraz pędach, nieco mniejsze — w białych jagodach. Po zjedzeniu może powodować u psów i kotów objawy takie jak wymioty, apatia, ból brzucha, a w cięższych przypadkach spowolnienie pracy serca. Mimo że zatrucia ciężkie zdarzają się rzadko, jemioła europejska wymaga ostrożności, zwłaszcza w domach, gdzie mieszkają ciekawskie zwierzęta.
Czytaj też:
Anturium wystrzeli w 4 tygodnie. Wystarczy nawóz z 3 składników, które i tak masz w kuchni
Typowe objawy zatrucia:
- wymioty
- biegunka
- ślinotok
- bardzo niski puls (rzadko)
- trudności z oddychaniem
- senność
- spowolnienie pracy serca
Uwaga na sztuczne owoce!
Często spotykana „jemioła dekoracyjna” ma plastikowe lub styropianowe jagody — ich połknięcie może być dla zwierzęcia równie niebezpieczne jak toksyny rośliny.
Jemioła w polskich tradycjach — magia, ochrona i… pocałunki
W polskich domach jemioła to symbol:
- szczęścia domowego,
- ochrony przed złymi duchami,
- płodności,
- pojednania i zgody.
Tradycja wieszania jej w wejściu lub nad stołem jest wciąż żywa. W wielu regionach dawano ją młodym parom jako wróżbę pomyślności.
Czytaj też:
Połóż to na dnie doniczki, a skrzydłokwiat od razu wypuści nowe liście i pąki
A pocałunek pod jemiołą?
Zwyczaj całowania się pod jemiołą przywędrował do nas z Anglii i Skandynawii, ale tak mocno wpisał się w świąteczną tradycję, że większość Polaków uważa go za „nasz”. W folklorze wierzono, że pocałunek przynosi szczęście i trwałą miłość.
Jak dekorować jemiołą bezpiecznie dla psa i kota?
- Umieszczaj jemiołę wysoko, poza zasięgiem ciekawskich pyszczków.
- Jeśli masz kota — pamiętaj, że kot dosięgnie prawie wszędzie.
- Najbezpieczniejsza opcja: jemioła za szybą (np. w wiszącej gablotce, kloszu lub na balkonie).
- Wybieraj dekoracje bez luźnych, plastikowych jagód.
- Po zakończeniu świąt wyrzuć jemiołę — wyschnięta również może być groźna.
Bezpieczne rośliny świąteczne dla zwierząt
Jeśli nie chcesz ryzykować, zamień jemiołę na:
- grudnik / kaktus Bożonarodzeniowy (Schlumbergera buckleyi) – bezpieczny według ASPCA
- poinsecję – wbrew mitom nie jest śmiertelnie trująca, co najwyżej drażniąca
Uwaga: odmiana grudnuika Thanksgiving cactus (Schlumbergera truncata) czasem powoduje łagodny rozstrój żołądka u psów i ataksję u kotów.
Co zrobić, jeśli zwierzę zjadło jemiołę?
- Zachowaj spokój.
- Usuń resztki rośliny z pyszczka.
- Obserwuj objawy przez kilka godzin.
- Skontaktuj się z weterynarzem.
Szybka reakcja to klucz do bezpieczeństwa.
Czytaj też:
Zimowa dżungla na parapecie – 15 roślin, które zakwitną w mieszkaniu (nawet w lutym)
Czytaj też:
Zapominasz o podlewaniu kwiatków? Tych 7 roślin doniczkowych i tak przetrwa wszystko!