Odżywia rośliny, odstrasza szkodniki, przyspiesza kompost. Sprawdź, jak wykorzystać amoniak w ogrodzie

Choć dla wielu ogrodników amoniak kojarzy się głównie z intensywnym zapachem i zastosowaniem w chemii gospodarczej, w rzeczywistości ten prosty związek chemiczny ma znacznie szersze spektrum działania. Stosowany z rozwagą, może przynieść szereg korzyści w uprawie roślin – od nawożenia po ochronę przed szkodnikami. Jednak nieumiejętne jego użycie może też zaszkodzić glebowym mikroorganizmom, a nawet samym roślinom. Wyjaśniamy, czym jest amoniak, jakie pełni funkcje w ogrodzie oraz jak stosować go bezpiecznie.

Czym właściwie jest amoniak?

Amoniak (NH₃) to bezbarwny gaz o silnym, charakterystycznym zapachu, dobrze rozpuszczalny w wodzie. W postaci wodnego roztworu znany jest jako woda amoniakalna. Z chemicznego punktu widzenia jest to związek zasadowy, zawierający łatwo dostępny azot – jeden z kluczowych pierwiastków dla rozwoju roślin.

W przemyśle amoniak otrzymuje się w wyniku reakcji azotu z wodorem pod wysokim ciśnieniem i w obecności katalizatora (proces Habera-Boscha). Jest podstawowym surowcem do produkcji nawozów mineralnych, takich jak saletra amonowa, siarczan amonu czy mocznik.

W przyrodzie amoniak powstaje naturalnie – w procesie rozkładu materii organicznej przez mikroorganizmy glebowe. To pierwszy etap w cyklu azotowym, prowadzący do przekształcenia go w formy dostępne dla roślin: azotyny (NO₂⁻) i azotany (NO₃⁻). Amoniak służy również do sprzątania, jest np. świetny na tłuste szafki.

Zalety stosowania amoniaku w ogrodzie – źródło łatwo przyswajalnego azotu

Amoniak, dzięki obecności azotu w formie amonowej (NH₄⁺), dostarcza roślinom szybko działającego nawozu. Związek ten pobudzając rozwój liści i łodyg, jest szczególnie przydatny w uprawie warzyw liściowych (np. sałaty, szpinaku, jarmużu).

Rośliny pobierają azot amonowy bezpośrednio z gleby, jednak przy nadmiarze może dojść do tzw. toksyczności amonowej, dlatego dawkowanie musi być precyzyjne. W naturalnych warunkach azot amonowy jest przekształcany przez bakterie nitryfikacyjne (Nitrosomonas, Nitrobacter) w azotany – formę preferowaną przez większość roślin uprawnych.

Czytaj też:
Mszyce i mrówki nie mają szans. Ten tani oprysk działa raz-dwa

Neutralizacja zakwaszonych gleb

Roztwór amoniaku ma zasadowy odczyn, dzięki czemu pomaga podnieść pH zbyt kwaśnej gleby. Umożliwia to lepsze przyswajanie przez rośliny mikroelementów, takich jak molibden, fosfor czy wapń. Dotyczy to szczególnie warzyw korzeniowych (marchew, burak) oraz niektórych bylin użytkowych.

Ograniczenie rozwoju patogenów glebowych

Amoniak działa biobójczo na niektóre patogeny glebowe, m.in. grzyby z rodzaju Cylindrocarpon czy Fusarium. Stężone roztwory mogą ograniczyć ich aktywność w glebach intensywnie użytkowanych, jednak nie powinny być stosowane zbyt często, by nie zaszkodzić pożytecznym mikroorganizmom. Przeczytaj więcej o fuzariozie papryki.

Odstraszanie szkodników

Związki lotne powstające z amoniaku odstraszają ślimaki, larwy pędraków oraz niektóre owady (np. wciornastki). Odpowiednio przygotowane opryski pomagają chronić liście i korzenie bez konieczności stosowania chemicznych insektycydów.

Przyspieszanie kompostowania

Dodanie roztworu amoniaku do pryzmy kompostowej zwiększa zawartość azotu w materiale organicznym, co przyspiesza rozkład celulozy i podnosi temperaturę biomasy. Dzięki temu proces dojrzewania kompostu można skrócić nawet o połowę. Przeczytaj więcej o przyspieszaniu kompostowania.

Jak bezpiecznie stosować amoniak w ogrodzie? Nawożenie roślin

Najczęściej używa się 10–25% wodnego roztworu amoniaku (woda amoniakalna). Do nawożenia warzyw i roślin ozdobnych należy przygotować ciecz roboczą:
200 ml amoniaku na 10 litrów wody.

Tak przygotowany roztwór dostarcza około 0,5 g azotu na litr i może być używany 2–3 razy w sezonie:

• wczesną wiosną (kwiecień) – przy pobudzeniu mikroorganizmów glebowych,
• latem – po zbiorach warzyw lub owoców jagodowych,
• w sierpniu – w formie oprysku dolistnego dla roślin wieloletnich.

Uwaga: Całkowita dawka azotu nie powinna przekroczyć 40 g na 10 m² powierzchni w sezonie.

Przyspieszanie kompostu

Na każdą warstwę liści lub resztek roślinnych można dodać: 1 litr 5-procentowego roztworu amoniaku.
Temperatura w pryzmie wzrasta nawet o 7–8°C w ciągu 48 godzin, co zwiększa aktywność bakterii termofilnych. W późniejszych przerzucaniach można dodać 100 ml roztworu na każdy 1 m³ masy.

Zwalczanie szkodników amoniakiem

Na mszyce i wciornastki polecany jest kontaktowy oprysk: 40 ml amoniaku + 2 g mydła potasowego na 1 litr wody. Stosować wieczorem, co 5 dni, maksymalnie 3 razy.

Na co uważać, stosując amoniak w ogrodzie?

Amoniak to związek aktywny chemicznie – jego nadmiar może być szkodliwy:

• Toksyczność amonowa – zbyt wysokie stężenia NH₄⁺ w glebie hamują rozwój korzeni i powodują chlorozy liści.
• Zaburzenia życia mikrobiologicznego – przy stężeniach powyżej 80 mg/kg gleby dochodzi do redukcji pożytecznych bakterii, np. Pseudomonas fluorescens.
• Zasadowe pH gleby – zbyt częste stosowanie roztworu amoniakalnego może nadmiernie alkalizować podłoże, zwłaszcza w glebach lekkich i ubogich w próchnicę.

Ostrożność należy zachować również podczas przygotowania roztworu:

• amoniak stosować wyłącznie na zewnątrz lub w dobrze wentylowanym miejscu,
• chronić oczy i skórę – używać rękawiczek, maseczek, okularów,
• nie mieszać z innymi środkami chemicznymi (zwłaszcza z wybielaczem – groźne reakcje!).

Czytaj też:
Jak skutecznie pozbyć się mrówek z ogrodu? Pomogą naturalni wrogowieCzytaj też:
Nie daj się ugryźć! Sprawdzone sposoby na robale w ogrodzie