Zaraza ziemniaczana (Phytophthora infestans) to groźna choroba, która – na co wskazuje jej nazwa – stanowi poważne zagrożenie dla upraw ziemniaków. Powszechnie występuje też na grządkach pomidorów, zwłaszcza pod koniec sezonu, czyli w sierpniu i wrześniu. Czy może przenosić się na inne rośliny? Odpowiedź jest twierdząca, a szczególną uwagę należy zwrócić na inne gatunki z rodziny psiankowatych.
Zaraza ziemniaczana – co to takiego?
Zaraza ziemniaczana jest jedną z najgroźniejszych chorób roślin uprawnych, powodowaną przez grzyba Phytophthora infestans. Choroba ta potrafi w krótkim czasie zniszczyć całe plony, a jej patogeny w formie przetrwalnikowej zimują w glebie, by w kolejnym sezonie ponownie zaatakować.
Czytaj też:
Uważaj na ten sposób zwalczania mszyc! Może zabić Twoje pomidory
Rośliny psiankowate – gatunki najbardziej narażone na zarazę ziemniaczaną
Zaraza ziemniaczana nie ogranicza się wyłącznie do ziemniaków. Również inne rośliny z rodziny psiankowatych (Solanaceae) mogą zostać zaatakowane przez ten patogen. Na całym świecie jest ich około 2460 gatunków, od jednorocznych, przez byliny, krzewy, a nawet drzewa. Nas najbardziej interesują warzywa, a do najważniejszych należą:
- Pomidory (Solanum lycopersicum) - pomidory są jednym z głównych gatunków, które mogą zostać zaatakowane przez zarazę ziemniaczaną. Objawy na pomidorach są podobne do tych na ziemniakach – ciemne plamy na liściach, które stopniowo rozprzestrzeniają się, prowadząc do zgnilizny owoców.
- Papryka (Capsicum annuum) – choć rzadziej niż ziemniaki i pomidory, papryka również może być atakowana przez zarazę. Objawy obejmują plamy na liściach i zgniliznę owoców.
- Bakłażany (Solanum melongena) - również bakłażany mogą ulec infekcji, choć ataki zarazy są mniej powszechne niż w przypadku pomidorów i ziemniaków.
Do psiankowatych należy też tytoń szlachetny, dlatego trzeba bardzo uważać i nie palić papierosów w ogrodzie, myć ręce przed pielęgnacją i zbiorami roślin, a nawet zmieniać ubranie, na którym mogłyby znaleźć się drobiny tytoniu – co prawda zaraza ziemniaczana w ten sposób raczej się nie przenosi, ale można zainfekować pomidory, ziemniaki, paprykę i bakłażany inną groźną chorobą – wirusem mozaiki.
Jak rozpoznać objawy zarazy ziemniaczanej na innych roślinach niż ziemniaki?
Objawy zarazy ziemniaczanej na wszystkich roślinach z rodziny psiankowatych są bardzo podobne. Początkowo pojawiają się ciemne, wodniste plamy na liściach, które stopniowo się powiększają. W miarę rozwoju choroby liście żółkną i obumierają, a owoce lub bulwy zaczynają gnić. Warto zwrócić uwagę na wilgotne, chłodne warunki, które sprzyjają rozwojowi choroby, zwłaszcza w okresach długotrwałych opadów.
Jak zapobiegać rozprzestrzenianiu się zarazy na inne rośliny?
Ochrona roślin przed zarazą ziemniaczaną wymaga zastosowania kilku działań:
- Stosowanie odpornych odmian - wybór odmian odpornych na zarazę może znacznie ograniczyć ryzyko infekcji. Na rynku dostępne są zarówno ziemniaki, jak i pomidory o zwiększonej odporności na Phytophthora infestans.
- Prawidłowa rotacja upraw - unikanie sadzenia roślin z rodziny psiankowatych na tym samym miejscu przez kilka lat pomaga zmniejszyć ryzyko rozwoju patogenu w glebie.
- Odpowiednie nawadnianie - zaraza ziemniaczana rozwija się w warunkach nadmiernej wilgotności. Lepiej więc unikać podlewania roślin wieczorem, a zamiast tego stosować nawadnianie kroplowe, które zmniejsza ryzyko moczenia liści oraz poranne podlewanie głębokie (dużo wody na raz). Dlaczego? Otóż nocą rośliny odpoczywają – ich tkanki pracują na zwolnionych obrotach, więc nie przetwarzają wszystkiego, co im dostarczamy. W efekcie wokół nich i w glebie panuje zbyt duża wilgotność, która może dusić korzenie. Więcej o właściwym podlewaniu i sposobach ochrony roślin ogrodowych przed upałami.
- Chemiczne środki ochrony roślin - stosowanie fungicydów na bazie miedzi lub innych środków chemicznych może być konieczne w przypadku pojawienia się zarazy. Ważne jednak, aby stosować je zgodnie z zaleceniami producenta.
Czy rośliny inne niż psiankowate są zagrożone?
Zaraza ziemniaczana atakuje głównie rośliny z rodziny psiankowatych, inne rośliny są na ogół bezpieczne przed tym patogenem. Należy jednak zachować ostrożność przy uprawie roślin w pobliżu zakażonych ziemniaków lub pomidorów, ponieważ zarodniki grzyba mogą przenosić się na inne rośliny przez kontakt z zakażoną glebą lub wodą.
Czytaj też:
Czarne plamy na pomidorach – co to za choroba i jak ją zwalczyć?Czytaj też:
Jak odkazić ziemię w ogrodzie po zarazie ziemniaczanej? Ta metoda jest prosta, ale skuteczna!